Europese defensie kun je leren

Klaus Welle is een household name voor iedereen die een beetje is ingevoerd in de Brusselse bubbel. De nu 60-jarige Duitse christendemocraat, een afgestudeerd econoom, hing sinds de eeuwwisseling rond in het Europarlement. Eerst als secretaris-generaal van de Europese Volkspartij (EVP), voorts als directeur-generaal van de afdeling intern beleid en daarna als kabinetschef van voorzitter Hans-Gert Pöttering.

De meeste bekendheid verwierf hij met zijn dertien jaar durende rol als secretaris-generaal van het Europarlement. ‘Ik ben een soort go-between tussen politiek en de administratie’, zei hij zelf over deze positie als hoogste ambtenaar van dit EU-instituut.

Als secretaris-generaal bemoeide Welle zich nadrukkelijk met het vastgoed om het Brusselse parlement heen. Hij zag dat er nogal wat ‘verwaarloosde pareltjes’ rond het parlement stonden en besloot dat die een andere bestemming moesten krijgen. Dat leidde onder meer tot het Huis van de Europese Geschiedenis.

Voordat het zover was, was Welle al op de radar verschenen van de Brusselse pers. Zo schreef Politico in 2007 een profiel over hem onder de weinig vleiende kop ‘Prince of Darkness’. In het stuk krijgt hij overigens ook lof toegezwaaid. Zo noemt een van de opgevoerde bronnen hem ‘de meest getalenteerde politieke strateeg die ik ooit ben tegengekomen’.

Mooi. Maar weet Welle ook wat van defensie? Die vraag is opportuun nu Welle weer in de spotlights staat, deze maal omdat de Litouwse Eurocommissaris Andius Kubilius (die in Brussel over het superaktuele onderwerp van defensie gaat) hem tot diens ‘special advisor’ heeft benoemd. ‘Ik kijk ernaar uit om samen te werken met deze grote strateeg en denker’, stelde Kubilius bij de aankondiging van de aanstelling.

Op basis van welke competenties is hiertoe besloten, vroeg een journalist afgelopen vrijdag aan de Europese Commissie? Hij schroomde niet er fijntjes aan toe te voegen dat niets op Welle’s cv enige connectie met defensie verraadt, maar dat Kubilius ook een EVP’er is en dus tot dezelfde politieke familie als de Duitser behoort.

Een impliciete suggestie van nepotisme, die ook al viel op te tekenen uit de felle tweet van Cristina Vanberghen van het European University Institute in Florence. Zij stelde: ‘Het is frustrerend dat individuen met politieke connecties in plaats van expertise aanhoudend invloed blijven uitoefenen op het beleid van de EU. Zeer teleurstellend.’

Een woordvoerder van de Europese Commissie gaf een verklaring die vanwege de nietszeggendheid ervan allerminst geruststellend is: ‘We stellen adviseurs aan als wij een bepaalde expertise nodig hebben die niet aanwezig is binnen ons instituut. We willen dan toegang hebben tot hun kennis en kunnen terugvallen op hun eerdere politieke betrekkingen.’

2. Bezoekje aan Moskou valt verkeerd

Het Europees Parlement heeft een onderzoek ingesteld naar vijf leden die op 9 mei in Moskou waren voor de viering van het 80-jarig jubileum van de overwinning op nazi-Duitsland. Tenminste, dat beweert een van hen, de Cypriotische influencer Fidias Panayiotou, die als onafhankelijke zetelt in het Parlement.

Hij was die dag in het gezelschap van twee leden van Bündnis Sahra Wagenknecht, een radicaal-linkse Duitse partij, en vertegenwoordigers van SMER, de partij van de Slowaakse premier Robert Fico. De vijf Europarlementsleden ontmoetten in Moskou verschillende Russische politici, onder wie Doema-voorzitter Vyacheslav Volodin.

Panayiotou noemt de Russen ‘broeders’ en verwijst naar de religieuze en morele waarden die zij volgens hem met de Grieken delen. Hij vindt dat de EU moet stoppen met het leveren van wapens aan Oekraïne en in plaats daarvan moet inzetten op vredesonderhandelingen, zeg maar de lijn die Russischgezinde politici zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán aanhouden. Panayiotou’s diplomatieke toenadering tot Rusland ‘viel helemaal niet in de smaak bij het Europees Parlement’, erkende hij op X.

De Russische viceminister van Buitenlandse Zaken, Yevgeny Ivanov, was er als de kippen bij om het onderzoek, dat nog niet formeel is bevestigd, te veroordelen. ‘Dit bevestigt opnieuw dat de huidige situatie in Europa verre van de democratie is die zij beweren te handhaven’, zei hij tegen staatsnieuwsagentschap Tass. ‘Dit laat zien hoe ‘vrijheid van meningsuiting’ werkt in het Westen. Ze hebben een ‘rechtsstaat’ opgericht en straffen nu hun eigen parlementsleden, die zogenaamd in een vrij land leven.’

3. Chemie zegt dat de klok tikt, in Duitsland gaat de wekker af

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, milieucommissaris Jessika Roswall en vice-voorzitter Stéphane Séjourné van industriële strategie spraken vorige week topbestuurders van de Europese chemie in verband met een strategische dialoog. Ook de Europese consumentenorganisatie (Beuc) en de Etuc (vakbonden) waren aanwezig, maar milieuorganisaties niet, noteerde het European Environmental Bureau zuinig. Roswall moest voor hen spreken.

Het overleg van maandag moet leiden tot een actieplan voor de chemie, met daarin onder meer een aanpak van al langer bestaande klachten over te hoge energieprijzen in Europa en te veel bureaucratie. ‘Het is al na twaalven’, waarschuwde president Ilham Kadri van chemiekoepel Cefic in maart al, bij een eerder overleg.

De dialoog moet ook meer duidelijkheid opleveren over hoe verder met de Europese registratieregels voor chemische stoffen (Reach), en hoe de EU omgaat met pfas, amper afbreekbare chemische verbindingen die zich ophopen in het milieu (lees er hier meer over). Maar de sector heeft de stormbal dus al gehesen: de chemie in de Unie is in nood, en Brussel moet in actie komen.

Die nood is zeker te zien in Duitsland, waar het Amerikaanse chemiebedrijf Dow broedt op de stillegging of de sluiting van vestigingen in Saksen (Böhlen) en Saksen-Anhalt (Schkopau). Eind januari maakte het concern al bekend dat het wereldwijd 1500 banen schrapt, waarvan 132 in Terneuzen, Dows grootste Europese vestiging. Eind april, bij de publicatie van de cijfers over het eerste kwartaal, kwamen daar nieuwe ingrepen bovenop.

Die treffen Duitsland potentieel hard. De nieuwe Duitse bondskanselier Friedrich Merz heeft inmiddels contact gehad met ceo Jim Fitterling van Dow om over de situatie te praten. Bij Dow Duitsland werken 3600 mensen. Merz’ regering zet er op in de energieprijzen voor de industrie te verlagen.

De situatie is diffuus: begin mei zei Dow bij een ontmoeting dat de vestiging in Schkopau niet sluit. Het bedrijf zoekt er naar partners.

Wil je deze Europanieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De eerste top van de EU en het Verenigd Koninkrijk vindt maandag plaats in Londen. Halen Brussel en Londen de banden weer wat verder aan? Lees u hier en hier alvast in.

• De Amerikaanse president Donald Trump zegt dat hij maandag met zijn Russische collega Vladimir Poetin belt in verband met het overleg tussen Rusland en Oekraïne.

• Ook op maandag: de Europse Commissie presenteert haar economische groeiverwachtingen voor de EU-landen in de zogeheten Spring Forecast.

• De EU-ministers van defensie en buitenlandse zaken treffen elkaar dinsdag gezamenlijk in Brussel voor overleg. Dat gaat over Oekraïne, en de follow-up van het Russisch-Oekraïense overleg afgelopen vrijdag.

• Op woensdag presenteert de Europese Commissie een strategie voor de interne markt. ‘s Avonds heeft premier Dick Schoof een ‘werkdiner’ met Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen.

• Eveneens op woensdag heeft er in Brussel een topbijeenkomst van de ministers van buitenlandse zaken van de Europese Unie en de Afrikaanse Unie plaats.

• Auto’s staan donderdag centraal bij een overleg van de EU-ministers van economische zaken. Ze gaan het hebben over het actieplan voor de Europese auto-industrie.

• Het Hof van Justitie van de EU bepaalt donderdag of Nederland een boete van €4 mln krijgt omdat de overheid niet voldoet aan deze richtlijn over overheidsinformatie. Volgens Brussel verhindert Nederland dat bedrijven toegang tot data krijgen.

Meer lezen (en luisteren)?

Your votes please De pro-Europese kandidaat Nicusor Dan, burgemeester van Boekarest, won zondag de presidentsverkiezingen in Roemenië (lees deze reportage van FD-correspondent David Kabel). In Polen won de burgemeester van Warschau, Rafal Trzaskowski, de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. En ook Portugal ging zondag naar de stembus. Daar bleef de centrumrechtse Democratische Alliantie de grootste.

Niet zeuren Hongarije en Slowakije zijn niet blij met het Brusselse plan om definitief een eind te maken aan de Europese import van gas en olie uit Rusland. Volgens een nieuw rapport van het Center for the Study of Democracy en het Centre for Research on Energy and Clean Air, moeten de twee niet zeuren, want zijn er genoeg alternatieven om de leveringszekerheid te garanderen.

De lange arm Ook het Duitse autoconcern Volkswagen laat onder druk van de Amerikaanse regering zijn diversiteitsbeleid schieten.

Aan de overkant De Europa-podcast van denktank ECFR gaat over de bewoner van het Witte Huis en zijn relatie met Europa. Lees verder deze voorzetten van Franse en Duitse economen over het EU-handelsbeleid in het licht van de Amerikaanse benadering.

Europamania wordt geschreven door de FD-Brusselaars Daan Ballegeer en Mathijs Schiffers, plus Han Dirk Hekking. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via [email protected].