De weg naar het verlagen van de schuldenlast in Portugal

Door Carlos Alvarez, directeur en hoofd operaties bij Bravo in Portugal

De schuldenproblematiek blijft een van de belangrijkste aandachtspunten in de Portugese economische context. Hoewel de staatsschuld vaak ter sprake komt, verdient de schuldenlast van huishoudens meer aandacht, vooral in een situatie van stijgende rentetarieven, stijgende kosten van levensonderhoud en aanhoudend lage lonen. Het verlagen van de Portugese schuldenlast van huishoudens vereist een veelzijdige aanpak, met overheidsbeleid, financiële regelgeving, versterking van de financiële geletterdheid en structurele transformatie van de economie.

Statistisch gezien schommelt de Portugese huishoudschuld door de jaren heen, maar blijft deze in verschillende segmenten hoog ten opzichte van het Europese gemiddelde. De woningmarkt is de belangrijkste risicofactor en vertegenwoordigt een aanzienlijk deel van de kredietverstrekking aan gezinnen. Door de stijgende rente zijn veel van deze betalingen moeilijker te dragen geworden, wat de huishoudbudgetten onder druk zet. Daarnaast is ook het gebruik van consumptief krediet toegenomen, wat wijst op problemen bij het in evenwicht brengen van inkomsten en uitgaven.

Het is tijd om te stoppen met het behandelen van huishoudschulden als een onzichtbaar probleem. Verschillende structurele factoren dragen bij aan deze situatie. Ten eerste is er de stagnatie van de reële inkomens. Ondanks incidentele economische groei en dalende werkloosheid in de afgelopen jaren, blijven veel werknemers lonen verdienen die niet gelijke tred houden met de stijgende kosten van levensonderhoud, vooral in grootstedelijke gebieden. Huisvesting, transport, voedsel en energie nemen een steeds groter deel van het huishoudbudget in beslag, waardoor veel gezinnen hun toevlucht nemen tot krediet om hun consumptiepatroon te behouden of om onvoorziene gebeurtenissen op te vangen.

Een andere relevante factor is de mate van financiële geletterdheid. Een groot deel van de bevolking begrijpt de financiële producten die ze gebruiken niet volledig, inclusief de implicaties van samengestelde rente, aflossingsvrije perioden of variabele rentes. Deze kwetsbaarheid kan leiden tot minder weloverwogen beslissingen, met blijvende gevolgen voor de financiële balans van huishoudens. Investeren in financiële educatie, van school tot volwassenheid, kan een van de meest effectieve strategieën zijn om overmatige schuldenlast te voorkomen.

Ook de regulering van de financiële sector speelt een cruciale rol. Sinds de wereldwijde financiële crisis van 2008 hanteren banken strengere regels bij het verstrekken van kredieten. Er blijven echter uitdagingen bestaan, met name op het gebied van consumentenkrediet en agressieve marketingpraktijken. Het versterken van mechanismen voor het beoordelen van de kredietwaardigheid van klanten, het waarborgen van transparantie in contractvoorwaarden en het monitoren van commerciële praktijken zijn essentieel om verantwoord krediet te verstrekken.

Wat overheidsbeleid betreft, kan de overheid op verschillende fronten optreden. Ten eerste door de werkgelegenheidsstabiliteit te bevorderen en de gemiddelde lonen te verhogen. Het waarderen van werk en het verminderen van onzekerheid zijn maatregelen die een directe impact hebben op het vermogen van gezinnen om hun toekomst te plannen en systematisch gebruik van krediet te vermijden. Ten tweede kan betaalbaar huisvestingsbeleid, met name voor jongeren en gezinnen met een gemiddeld inkomen, de last van woonkrediet verlichten. Ten slotte kan het versterken van essentiële openbare diensten – gezondheidszorg, onderwijs, vervoer – de noodzaak van hoge private uitgaven in belangrijke sectoren verminderen.

Het verlagen van de schuldenlast van Portugese huishoudens is niet afhankelijk van één oplossing, maar van een samenhangend geheel van maatregelen die tussen de verschillende sectoren van de samenleving worden gecoördineerd. Het versterken van de financiële geletterdheid, het verbeteren van de inkomens, het waarborgen van de toegang tot basisgoederen tegen prijzen die passen bij de nationale levensstandaard en het bevorderen van een verantwoord kredietbeleid zijn centrale elementen van elke effectieve strategie. Het doel is niet alleen om de financiële indicatoren te verlagen, maar ook om de economische veerkracht van huishoudens te verbeteren en meer stabiliteit en sociale rechtvaardigheid te bevorderen.