Debureaucratisering werkt en is nodig

Er is een woord dat de toestand van veel openbare diensten in Portugal goed beschrijft: lockdown.

We hebben het hier niet over het gebrek aan talent, inzet of toewijding van de mensen die er werken – zonder hun wil zou het vaak nog erger zijn – maar over de keten van verouderde processen, wirwar van wetgeving en mesolithische verwerkingssystemen. En dit is in 2025 niet alleen een kwestie van efficiëntie. Het is een kwestie van strategie, ontwikkeling en visie.

Wanneer een burger twee certificaten nodig heeft om toegang te krijgen tot een derde; wanneer een commercieel bedrijf tijd en middelen verspilt aan overbodige formaliteiten; wanneer de eigenaar maandenlang naar een gelicentieerd vastgoedproject kijkt zonder enige praktische rechtvaardiging; wanneer een buitenlandse investeerder na drie maanden wachten op een vergunning afhaakt... dan gaat het niet alleen om tijdverspilling. Het gaat om verloren vertrouwen. Het gaat om talent dat hier niet komt, maar hier vertrekt.

De tragedie is dat we vandaag de dag (particulieren en, nog meer, de staat) de instrumenten hebben die, mits correct toegepast, de manier waarop de staat met haar burgers omgaat, radicaal kunnen veranderen: automatisering, kunstmatige intelligentie, interoperabiliteit tussen diensten, veilige digitale identificatie. We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden of iets nieuws te creëren. We moeten volgen wat we al jaren in het buitenland zien.

Het gaat er niet om mensen te vervangen door machines. Het gaat erom mensen – ambtenaren en burgers – te bevrijden van het bureaucratische web dat hen immobiliseert. Een boer zou geen professional hoeven in te huren om een ​​basisuitkering aan te vragen. Een jongere die een gunstiger inkomstenbelastingtarief wil, zou geen geprint, met de hand ondertekend en notarieel bekrachtigd diploma nodig moeten hebben om te bewijzen wat al in verschillende openbare databanken staat.

Ernstiger nog, door dit doolhof in stand te houden, vertragen we niet alleen processen. We houden ongelijkheden in stand. Want degenen die contacten, geduld of middelen hebben, kunnen betalen om de zaken te versnellen. Anderen wachten. Of geven het op.

Dit groeiende probleem wordt al lang erkend door de verantwoordelijken. Maar tussen het discours en de daadwerkelijke transformatie gaapt een kloof die alleen met actie kan worden overbrugd. Alleen zo kunnen we ontsnappen aan de stagnatie waarin we ons bevinden.

Omdat we weten dat het verminderen van bureaucratie betekent dat wetten moeten worden herschreven, dat nutteloze en overbodige praktijken moeten worden afgeschaft en dat dit uiteindelijk betekent dat er moet worden ingegrepen in de gevestigde macht (het zogenaamde establishment ), is dit misschien wel de reden dat dit proces wordt uitgesteld.

Maar het is tijd om te stoppen met uitstellen! We kunnen dit niet langer volhouden. Wat verwachten we? Dat we door alle landen van de Europese Unie worden ingehaald? Dat we geen buitenlandse investeringen meer kunnen aantrekken? Dat we op de zon gaan leven?

Portugal heeft een duidelijk, ambitieus en transversaal plan nodig om de bureaucratie te verminderen en de staat te digitaliseren. Dit kan geen idee zijn. Het moet een echt nationaal doel zijn. We hebben een plan nodig met verifieerbare jaarlijkse doelstellingen. Met pilotprojecten in diverse diensten. Maar geen pilotprojecten die daar stoppen. Projecten die ontworpen en opgezet zijn om na een bepaalde tijd op te schalen, mits de gestelde doelen worden gehaald. We moeten automatiseren. Er moet politiek leiderschap (en wil) zijn dat begrijpt dat een functionerend land een eerlijker land is.

Het gaat er niet om meer te doen met minder. Het gaat erom beter te doen met wat we al hebben – en met wat de technologie vandaag de dag mogelijk maakt. Want de wereld, of we het nu leuk vinden of niet, beweegt vooruit.