Het liberale initiatief dat ik wil

Het liberale initiatief dat ik wil, is geen partij. Het is een provocatie. Een heilzame verstoring. Een methodische verstoring van het trage moeras van de Portugese politiek. Het is een geplande aanval op partijconformisme, maar ook een liefdesverklaring aan de republiek en aan verdienste. Het is geen club jonge economen met grafieken in de hand, noch een bijeenkomst van LinkedIn-ondernemers. Het is, of zou moeten zijn, een nieuw humanisme voor de 21e eeuw, een humanisme dat de moed heeft te zeggen dat vrijheid zonder solidariteit cynisme is, en solidariteit zonder vrijheid onderdanigheid.

Het liberale initiatief dat ik wil, is geboren uit het ongemak en de morele noodzaak om het idee van de staat zelf te herformuleren. Niet om hem af te schaffen, zoals sommige Randiaanse tieners die Hayek met Harry Potter verwarren dromen, maar om hem te temmen. Het monster moet worden herontworpen, niet vernietigd. Hij heeft een doel, ethische contouren en een sociaal mandaat nodig dat niet de ijdele glorie is van een geurloze technocratie. De staat die ik verdedig, is een minimalistische staat in de handen en een maximalistische staat in het hoofd: hij treedt op waar hij onvervangbaar is, maar met een geest van budgettaire verantwoordelijkheid die niet slechts een campagne-opzet is.

Het Portugese liberalisme schommelde tot nu toe tussen adolescente opstand tegen "banen" en een futiele verering van ondernemerschap, opgevat als kapitalistische hekserij. Het liberalisme dat ik wil, past echter niet in een TED Talk. Het kan niet worden uitgelegd met infographics of uitgemolken met Instagram-reels. Het is een veeleisend, sceptisch liberalisme, met een historisch geheugen en politieke cultuur. Een liberalisme dat erkent dat de markt een menselijke constructie is: onvolmaakt, onvoltooid, maar tot op de dag van vandaag het enige instrument dat in staat is om vrijheid effectief te verdelen. En dat vereist juist daarom waakzaamheid, regulering en vooral verantwoordelijkheid.

Het liberale initiatief dat ik wil, bekijkt het land en weigert het te behandelen als een verzameling Excel-spreadsheets. Het erkent dat cijfers belangrijk zijn, maar dat de ziel van een natie wordt gemeten in de tussenruimtes: in de berustende stilte van de rijen bij de NHS, in de gecamoufleerde tranen van een vader die de huur niet kan betalen, in de existentiële vermoeidheid van leraren die niet meer weten of ze moeten lesgeven of bedelen. Het Portugal van 2025 vraagt ​​niet om meer efficiëntie. Het vraagt ​​om fatsoen.

Daarom wil ik een liberaal initiatief dat begrijpt dat huisvesting meer is dan een "markt". Het is een fundamenteel recht op duurzaamheid. Dat volksgezondheid geen uitgavenpost is, maar een beschavingspact. Dat onderwijs niet zomaar een "dienst" van de staat is, maar de plek waar de morele autonomie van de burger wordt geplant. Een werkelijk verfijnd liberalisme weet dat vrijheid alleen gedijt in vruchtbare grond en dat het aan de staat, en alleen aan de staat, is om de minimale voorwaarden voor deze democratische humus te garanderen.

Ik wil daarom een ​​liberaal initiatief dat Stuart Mill met dezelfde aandacht leest als Bastiat. Dat Popper weet te citeren, maar ook Isaiah Berlin. Dat begrijpt dat pluralisme geen zwakte is, maar volwassenheid. En dat de spirituele dimensie van de politiek durft te heroveren: dat wat zich niet overgeeft aan management, maar een visie vereist. Een teleologie van de vrijheid.

Ja, we hebben belastinghervormingen, transparantie in overheidsopdrachten en debureaucratisering van de economie nodig. Maar bovenal hebben we een nieuwe grammatica nodig. Een politieke taal die de waarheid vertelt zonder arrogantie, die veroordeelt zonder te moraliseren, die ideeën propageert zonder sektarisme. Die weet dat regeren betekent dat je heldere woorden gebruikt om verwarrende realiteiten te beschrijven.

Het Liberale Initiatief dat ik wil, vreest links niet, maar leert ervan. Het bestrijdt rechts niet, maar prostitueert zich ook niet aan de ondeugden ervan. Het weigert een aanhangsel van een parlementair blok of een kruk voor minderheidsregeringen te zijn. Zijn enige loyaliteit ligt bij het oorspronkelijke contract tussen de burger en de vrijheid: een onzichtbaar pact dat aan elke geschreven Grondwet voorafgaat.

Het is, kortom, een liberaal initiatief met ziel. In staat om zichzelf uit te lachen. In staat om verkiezingen te verliezen, indien nodig, om zijn ruggengraat niet te verliezen. Een liberaal initiatief dat er niet voor terugdeinst te zeggen dat liberalisme bovenal een ethiek van nederigheid is: de moed om de grenzen van de macht te erkennen en de plicht om die met spaarzaamheid uit te oefenen.

Ik weet niet of dit liberale initiatief mogelijk is. Maar ik weet wel dat het nodig is. Want het land heeft geen nieuwe partij nodig. Het heeft een idee nodig. Een zorg. Een gebaar van hoop.

En als het niet nu is, dan maar later.

Maar het zal gebeuren.