De esthetiek van de revolutie
Yeser SARIYILDIZ
Elke revolutie creëert haar eigen esthetiek. Soms schuilt het in de stem die opklinkt in een lied, soms in leuzen die op muren zijn geschreven en soms in een anjer die in de loop van een soldaat zit. Revoluties die van de politiek naar het leven overvloeien, van het leven naar de kunst, laten krachtige beelden in ons geheugen achter. Om deze reden zijn de anjers die op de ochtend van 25 april 1974 in Portugal bloeiden, niet alleen een symbool van het verleden, maar ook van een geloof in vrijheid dat nog steeds voortleeft.
Als je door de straten van elke Portugese stad, in musea, op biënnales en op de muren van universiteiten loopt, zul je overal de Anjerrevolutie herdacht zien. Elk jaar op de verjaardag voel je de wedergeboorte ervan. Ook al zijn er 51 jaar verstreken, het blijft een inspiratiebron voor pennen, penselen, gordijnen en melodieën. Revolutionaire kunst is een esthetische herinnering die de revolutie voor altijd levend houdt.
Musea en archieven zijn de belangrijkste structuren die herinneringen bewaren. De visuele herinnering aan de Anjerrevolutie wordt bewaard in een archief in Portugal, dat niet alleen wordt tentoongesteld, maar ook voortdurend opnieuw wordt geïnterpreteerd. Deze archieven herinneren ons eraan dat revolutie niet alleen een politieke daad is, maar ook een esthetische.
De tentoonstelling vindt plaats op de nulde verdieping van het MAC/CBB in het hart van Lissabon en houdt de revolutionaire geest van 1974 nog steeds levend. De originele posters uit die tijd getuigen niet alleen van de geschiedenis, maar vertonen ook een krachtige grafische taal die jonge kunstenaars vandaag de dag nog steeds inspireert.
Het Documentatiecentrum 25 April, gevestigd aan de Universiteit van Coimbra, archiveert digitaal posters en documenten uit de revolutionaire periode en deelt deze met het publiek. Dit archief maakt de revolutie permanent toegankelijk als een open geheugen voor kunstenaars, onderzoekers en het publiek. Dit digitale geheugen, dat verleden en heden samenbrengt, is het overtuigende bewijs dat revolutionaire kunst voortleeft.
VAN GEVANGENIS TOT MUSEUM VAN VERZET EN VRIJHEIDMuseu do Aljube was ooit een gevangenis waar politieke gevangenen werden vastgehouden. Tegenwoordig is het toegankelijk voor bezoekers als museum van vrijheid en verzet in Lissabon. Wanneer u het museum bezoekt, bekijkt u niet alleen een indrukwekkend archief, maar leert u ook hoe de revolutie zich heeft voltrokken met behulp van zeer moderne methoden.
KUNST ADEMT IN DE STRATENCarpintarias de São Lázaro, gelegen in de creatieve wijk Intendente van Lissabon, ontving verschillende kunstenaars onder de naam “Liberdade: Een collectieve tentoonstelling” ter gelegenheid van de 51e verjaardag van de revolutie. In de tentoonstelling, onder leiding van curator Inês Valle, werd het concept vrijheid opnieuw geïnterpreteerd aan de hand van hedendaagse kunstwerken. De livemuziekoptredens bij de tentoonstelling herinnerden ons eraan dat het niet alleen de galerieën zijn waar kunst en revolutie elkaar ontmoeten, maar dat kunst ook tot leven komt op straat.
De Anjerrevolutie beleven we steeds opnieuw, niet alleen op straat maar ook op de podia. In Portugal staan elk jaar in april de theaters, concertzalen en openluchtpodia in het teken van het thema ‘vrijheid’. Deze gebeurtenissen zijn niet alleen bedoeld om te herdenken, maar ook om te voelen en te herinneren.
In het toneelstuk “Abril Abriu”, geïnitieerd door Teatro Nacional D. Maria II, brachten kunstenaars uit verschillende disciplines de effecten van de Anjerrevolutie op het toneel. Thema’s als vrijheid, onderdrukking en solidariteit werden op het podium gereconstrueerd door middel van spellen, performances en interactieve shows. Dit theaterseizoen heeft ons eraan herinnerd dat de revolutie niet alleen over het verleden gaat, maar ook veel te zeggen heeft over het heden.
Het is spannend om te zien hoe de Anjerrevolutie levend wordt gehouden door middel van kunst, afbeeldingen, zang en dans. Portugal is een land dat zijn geheugen heeft toevertrouwd aan muren, archieven en stemmen. Onze herinneringen zitten vol met herinneringen die ons hart zouden uitdrogen als we ze zouden vergeten.
De boeken, fotoalbums, films, verhalen en sprookjes die na het Gezi-verzet zijn gepubliceerd, dragen onze herinnering in zich. Soms staat een herinnering in de muur gegrift, soms wordt het gefluisterd, soms verschijnt het plotseling in een straatinterview. We hebben onlangs gezien dat de herinnering aan Gezi ondanks alle censuur overgebracht kan worden. Vandaag wordt een nieuw archief aangemaakt. Elk bord dat in Saraçhane werd meegedragen, elk spandoek dat op 1 mei werd meegedragen, is een waardevol document dat morgen in de archieven terecht zou moeten komen. Om ons gefragmenteerde en verspreide geheugen permanent te maken, hebben we archieven nodig die permanent zijn (niet tijdelijk), en die collectief zijn (niet individueel). Om van onze ervaringen te leren en om te voorkomen dat we in dezelfde vicieuze cirkel terechtkomen, moeten we ons voornemen om grondig te leren van wat er gisteren gebeurde en het te onthouden, zodat het morgen niet opnieuw gebeurt.
De Anjerrevolutie herinnert ons niet alleen aan de schoonheid van het verleden, maar ook aan de verantwoordelijkheid van de herinnering. Een poster die bewaard wordt, kan de vlam van de vrijheid blijven branden, ook na verloop van tijd. Jaren later kan deze opnieuw bloeien als een bloem. Mensen die erin slagen de strijd op papier te zetten die jaren later nog herinnerd en tentoongesteld zal worden, zullen van vrede het meest solide dak maken tegen alle politieke stormen waarmee ze in de toekomst te maken zullen krijgen.
∗∗∗
MELODIEËN MET ANJERGEUR OP STRAATWanneer april in Portugal aanbreekt, zijn concerten niet langer gewone vormen van vermaak; het wordt een sociaal ritueel. Tijdens concerten in Lissabon en Coimbra werd het onvergetelijke lied Grândola, Vila Morena van Zeca Afonso vele malen gezongen en werd de revolutie opnieuw in de muziek geboren.
Tijdens het concert, gehouden op 26 april in Carpintarias de São Lázaro, waren artiesten als Mathew Jonson, Caroline Lethô, Telma, Mayan, Ritmos Cholulteka, Photonz en Micaia aanwezig. Deze concerten vonden plaats in dezelfde ruimte als de tentoonstellingen, waardoor er een klankruimtelijk geheel ontstond. De herinnering aan de revolutie werd niet alleen opgebouwd uit de posters aan de muren, maar ook uit de noten die op het podium werden gespeeld en de liederen die samen werden gezongen.
BirGün
