Hiszpania i jej tysiące degustacji literackich

Elvira Navarro, Carlos Zanón i Manuel Vilas piją piwo na rynku Barbastro. Czekają chwilę, zanim zabiorą się do swoich wykładów na festiwalu w Barbitanii. Tymczasem Irene Vallejo podpisuje książki przy prowizorycznym stoliku przed księgarnią, a laureatka Narodowej Nagrody Poetyckiej Aurora Luque kończy swój wieczorny recital w kościele Santa Ana.

Każdy, kto w ten weekend przejeżdżał przez to miasto, w prowincji Huesca, liczące nieco ponad 17 tysięcy mieszkańców, był zaskoczony tak dużą liczbą pisarzy na metr kwadratowy. „Co tu robisz? Targi książki w Saragossie są już za kilka dni” – pyta turystka męża. Inna kobieta odpowiada: „Pani, różne rzeczy dzieją się także poza stolicami”.

Coraz bardziej oczywiste staje się, jak konieczne i skuteczne jest rozproszenie uwagi. María Ángeles Naval, dyrektor festiwalu Barbitania

Pisarka María Ángeles Naval, która kieruje festiwalem, zgadza się z tym. „Obieg literacki rozszerza się od jakiegoś czasu i ma więcej ośrodków niż tylko Barcelona i Madryt. Oczywiście, te ośrodki są nadal bardzo silne, ale coraz bardziej widać, jak konieczne i produktywne jest to odwrócenie uwagi. W tego typu wydarzeniach jest całkowite zaangażowanie. Odbywają się warsztaty i wszelkiego rodzaju zajęcia, a wszystko kręci się wokół tego projektu kulturalnego. Rewitalizacja regionu jest widoczna”.

Maribel Medina podziela to samo zdanie. Wciąż pamięta, jak kilka lat temu pojechała jako pisarka do La Puebla de Almoradiel w Toledo. „Byłam zapraszana od lat. Kiedy poszłam, zdałam sobie sprawę, że to była przyjemność. Relacje były przyjacielskie, a moja powieść została wybrana jako lektura obowiązkowa w liceum. Skarciłam się i mówiłam sobie, że jestem winna podążania za kołem wydawniczym”. W rezultacie tej myśli powstał festiwal Almoradiel Lee, który odbywa się już po raz dziesiąty.

„Byłem zaangażowany przez cztery lata, a kiedy już zacząłem kręcić na własną rękę, odszedłem”. Następnie założyła Mi Pueblo Lee, non-profitowe stowarzyszenie kulturalne, które działa na rzecz promocji czytelnictwa na obszarach wiejskich i zdobyło Narodową Nagrodę za Promocję Czytelnictwa w 2024 r. „Chodzi o to, aby literatura dotarła w każdy zakątek, a żeby to zrobić, nie potrzeba ogromnych zasobów. Po prostu pojechaliśmy do Santa María del Páramo, gdzie mieszka 3000 mieszkańców i gdzie budżet wynosił około 1900 euro. Kiedy nie ma pieniędzy, puszczasz wodze fantazji”.

Mi Pueblo Lee odpowiada również za inne inicjatywy, takie jak przekształcenie wioski Libros, gdzie wkrótce powstanie hotel biblioteczny. „Jego burmistrz, Raúl Arana, wyraził mi swoje obawy kilka lat temu, obawiając się, że miasto umrze z powodu braku miejsc pracy. Więc powiedziałem mu, że mają coś wyjątkowego, swoją nazwę, Libros. A kiedy masz coś wyjątkowego, musisz to wykorzystać jak najlepiej. Z kolegą pisarzem Javierem Sierrą uruchomiliśmy tam pierwszy festiwal, a jego szósta edycja wkrótce się rozpocznie”.

Elena Moya, odpowiedzialna za festiwal Morella, który również odbył się w ostatni weekend, zauważa, że ​​„chociaż Hiszpania zawsze była krajem z bogactwem targów książki, formuła festiwalu wydaje się działać coraz bardziej”. Do tego stopnia, że ​​– dodaje pisarz Ignacio Martínez de Pisón – „coraz częściej stają się one franczyzami” i podaje jako przykład Hay Festival, „który ma siedzibę w Walii i oddziały w Meksyku, Peru i Segowii”.

Innym przykładem jest Úbeda, którą coraz więcej osób kojarzy z Międzynarodowym Konkursem Powieści Historycznej. „Zawsze słyszeliśmy, że nic się tu nie dzieje, więc kilku z nas zastanawiało się, co mogłoby zmieścić się w mieście Światowego Dziedzictwa. Rozwinęliśmy to wydarzenie, które w zeszłym roku nagrodziło Tracy Chevalier, autorkę Girl with a Pearl Earring i The Master of Glass ”.

Innym miejscem, które nieodzownie kojarzy się z festiwalem Celsius 232, jest Avilés, gdzie w lipcu przyszłego roku wystąpi m.in. Brandon Sanderson. „Decentralizacja kultury jest ważna. I nie oznacza to usunięcia jej z centrum i przeniesienia na peryferie. Zamiast tego powinniśmy zachęcać peryferie do rozwijania własnej, unikalnej struktury” – mówi Jorge Iván, jeden z organizatorów.

W Katalonii odbywa się kilka festiwali, które tego właśnie dotyczą. Na początku miesiąca na plaży Sant Salvador de El Vendrell odbyło się wydarzenie Transversal, zorganizowane przez hotel Le Méridien Ra. Choć ten cykl literacki, który wyrwał się ze stolicy, rozpoczyna się w styczniu Tianą Negrą, która stała się punktem odniesienia dla katalońskich powieści kryminalnych. „Dowodem jest to, że minęły już trzy rządy miejskie, a my wciąż tu jesteśmy. I to nie lada wyczyn, ponieważ często, gdy zmienia się burmistrz, inicjatywy się kończą” – zastanawia się jej dyrektor, pisarka Anna Maria Villalonga, która podkreśla również, że wydarzenie „jest preludium do festiwalu BCNegra”, który odbędzie się miesiąc później w stolicy Katalonii.

Wyspy od dawna zajmują ważne miejsce na scenie wydawniczej, dzięki takim ofertom jak FLEM w Magaluf, promowana przez niezależną księgarnię Rata Corner, w której publikowane są dzieła krajowych i międzynarodowych autorów, m.in. Chucka Palahniuka i Dolly Alderton. W zeszłym roku wydarzenie przyciągnęło ponad 10 000 osób. „Wielu zatrzymało się w hotelu, w którym odbywa się festiwal, lub w okolicy. Program zachęca ich do tego, ponieważ jest też program wieczorny” – mówi dyrektor festiwalu Miquel Ferrer.

Wyspy Kanaryjskie również dokładają swoją cegiełkę, organizując na przykład Festiwal Literatury na Lanzarote. „Jesteśmy wyspą tradycyjnie zdominowaną przez sztuki wizualne i muzykę, więc literatura zawsze była relegowana. Konkurs został stworzony, aby złagodzić tę niedogodność” – wspomina jego dyrektor, Carlos Battaglini. I udaje mu się to z gośćmi takimi jak Marta Jiménez Serrano, Juan Manuel de Prada i Álvaro Colomer. „Książki zawsze będą powodem do świętowania” – podsumowuje.