Vilma Fuentes: Pamięć aromatów
L
Miasta, podobnie jak kwiaty i owoce, mają swój własny zapach. Zapach unoszący się z miasta Meksyk różni się od aromatu unoszącego się z Paryża czy Londynu. Czasami, gdy podróżnik, przebywając daleko od swojego kraju, poczuje zapach swojego rodzinnego miasta zawarty w kawałku owocu lub kubku gorącej czekolady, mogą mu się nagle przywołać stare, zapomniane obrazy z dzieciństwa. Skojarzenie, jakie wywołuje zapach, jest mimowolne; Nie ma więc sensu próbować wskrzesić chwil z przeszłości, dobrowolnie wdychając zapach mango czy róży. Pamięć zapachów różni się od innych pamięci składających się ze słów, dźwięków, obrazów lub wrażeń fizycznych. Być może bardziej kruche, ale być może również potężniejsze.
Kilka lat temu syn rzeźbiarki Lourdes Álvarez, wówczas nastolatek, tuż po wylądowaniu w Paryżu i wciągając powietrze z całych sił, jakby mógł poczuć smak miasta nosem, powiedział mi: Ach! Zapach Paryża
. Spojrzałem na niego ze zdziwieniem. Dziecko upierało się: Zapach przypomina Paryż, to ten sam zapach, który czułem wtedy, kiedy mieszkałem tu dwa lata temu
. Zanurzony w stolicy Francji, nie zdawałem sobie sprawy z zapachu, który się z niej wydobywał i wnikał do mojego nosa. Musiałbym wrócić do Meksyku i wdychać jego zapach, chłonąć jego zapach, aby po powrocie do Paryża rozpoznać zapachy stolicy Francji.
Nie musisz wracać do miasta, aby poczuć jego zapach i przypomnieć sobie, co tam przeżyłeś; Czasem wystarczy powąchać zapach wyczuwalny w mieście, by wskrzesić zapomniane doświadczenia, przywrócić do życia wspomnienia tam pogrzebane.
Kiedy nic z dawnej przeszłości nie pozostaje, po śmierci istot, po zniszczeniu rzeczy, samotnie, bardziej krucho, ale i żywotniej, bardziej niematerialnie, bardziej wytrwale, bardziej wiernie, zapach i smak trwają długo, jak dusze, pamiętając, czekając, mając nadzieję, na ruinie wszystkiego innego, dźwigając bez wahania, na małej, niemal nieuchwytnej kropli, ogromny gmach pamięci
, pisze Marcel Proust na jednej z mistrzowskich stron W poszukiwaniu straconego czasu, tytuł, jaki jego tłumacz Pedro Salinas nadał w języku hiszpańskim dziełu zatytułowanemu przez autora: À la recherche du temps perdu . Proust musiał bawić się podwójnym znaczeniem słowa à la recherche
, które oznacza zarówno poszukiwanie,
jak i badanie
. Ciekawy i uważny czytelnik dzieł Prousta doceni literackie i egzystencjalne poszukiwania autora dotyczące czasu, a także jego naukowe badania nad pamięcią i czasem. Proust opisuje zjawisko ewokacji na podstawie zapachu magdalenki, zapowiadając w ten sposób naukowe badania nad pamięcią węchową.
Siła zapachów jest kluczowa dla pamięci. Podczas gdy ludzki nos może odbierać nawet bilion różnych zapachów, nasza pamięć węchowa przechowuje zaledwie kilka tysięcy. Jednak zapachy kojarzone ze wspomnieniami mają szczególnie silny efekt przywoływania wspomnień. Pamięć węchowa jest zarówno olśniewająca, jak i potężna. W przeciwieństwie do innych obszarów mózgu odpowiedzialnych za bodźce sensoryczne, kora węchowa jest niezwykle złożona z obszarów związanych z emocjami i pamięcią. Badania naukowe wykazały, że wspomnienia przywoływane przez zapach są bardziej emocjonalne, żywe i trwałe niż te związane z innymi zmysłami.
Powiązania między zapachami i pamięcią są głębokie i silne, zakorzenione w samej biologii mózgu. Zapachy mają niezwykłą moc przenoszenia nas w czasie, przywoływania zapomnianych wspomnień i wywoływania intensywnych emocji.
Następnym razem, gdy poczujesz znajomy zapach i ogarnie cię nostalgia, poświęć chwilę na rozkoszowanie się magią zmysłu węchu. Podróżuj w czasie i poza czasem, tam, gdzie to, co pozostało z nas i w nas, pozostanie na zawsze.
jornada
