Rubel wyprzedza dolara w rosyjskich płatnościach eksportowych

Jak wynika z nowych danych opublikowanych przez Bank Centralny, po raz pierwszy od czasu nałożenia przez Zachód daleko idących sankcji za inwazję na Ukrainę, rubel rosyjski stał się dominującą walutą w płatnościach eksportowych tego kraju.

Rubel odpowiadał za 52,3% transakcji eksportowych w kwietniu, podczas gdy udział walut z krajów, które Kreml uważa za „nieprzyjazne” — w tym ze Stanów Zjednoczonych i innych zachodnich sojuszników — spadł do historycznie niskiego poziomu 14,1%.

Udział rubla w płatnościach importowych utrzymuje się na poziomie ponad 50% od grudnia 2024 r. i w kwietniu osiągnął rekordowe 56,2%.

Przedstawiciele władz rosyjskich, w tym prezydent Władimir Putin, pochwalili wysiłki kraju zmierzające do dedolaryzacji gospodarki i odizolowania handlu od presji ze strony Zachodu.

W rzeczywistości gwałtowny wzrost liczby transakcji w rublu nie wynika z globalnego zaufania do rosyjskiej waluty, lecz z rozwoju nieprzejrzystych systemów płatniczych, które kosztują rosyjskie przedsiębiorstwa miliardy dolarów i dodatkowo komplikują perspektywy gospodarcze kraju.

Według raportu Dmitrija Niekrasowa, szefa Centrum Analitycznego CASE, Rosja stworzyła alternatywny międzynarodowy system rozliczeniowy składający się z dwóch równoległych obwodów: krajowych transferów rubli zarządzanych przez rosyjskie banki i przepływów walut obcych, głównie w chińskich juanach, obsługiwanych przez zagraniczne instytucje finansowe. Obwody te są połączone, gdziekolwiek to możliwe, umożliwiając rosyjskim importerom płacenie za rosyjski eksport rublami.

Jednakże ten system napotyka ograniczenia strukturalne. Rosja nadal notuje znaczną nadwyżkę handlową — 39,5 mld USD w pierwszych czterech miesiącach 2025 r., według Centralnego Banku — a większość dochodów generowanych z eksportu pozostaje za granicą.

W związku z tym, że napływy i odpływy pieniędzy często nie były ze sobą zgodne, rosyjskie firmy coraz częściej opierały się na istniejących zasobach walut obcych lub musiały dyskretnie wymieniać waluty, aby zniwelować różnicę.

Niekrasow szacuje, że rosyjskie aktywa zagraniczne, z wyłączeniem oficjalnych rezerw, przekraczają obecnie 200 miliardów dolarów i wciąż rosną.

Bank Centralny poinformował , że aktywa zagraniczne wzrosły o 20,6 mld dolarów w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2025 r. i zostały w dużej mierze zaklasyfikowane jako „inne inwestycje”.

Jak zauważył Bank, wzrost ten wynika częściowo z długotrwałych opóźnień w regulowaniu płatności eksportowych, co w efekcie powoduje, że wpływy pozostają za granicą, poza zasięgiem zachodnich regulatorów.

Rezultatem było znaczące skurczenie się krajowego rynku walutowego Rosji. Popyt na waluty obce w maju spadł do najniższego poziomu od czasu zawieszenia przez giełdę moskiewską handlu dolarami i euro.

Tymczasem najwięksi rosyjscy eksporterzy osiągnęli w tym miesiącu przychody w walutach obcych na poziomie zaledwie 7,3 mld USD, co stanowi najniższy poziom od połowy 2023 r., pomimo że zgodnie z wymogami rządu są oni zobowiązani do konwersji niemal wszystkich przychodów z eksportu.

Trend ten przyczynił się do umocnienia rubla, którego wartość systematycznie rośnie już od sześciu miesięcy.