Jak przystąpienie do UE 40 lat temu katapultowało Hiszpanię w stronę nowoczesności

Dokładnie czterdzieści lat temu, 12 czerwca 1985 roku, o godzinie 20:53, miało miejsce wydarzenie, które zmieniło bieg historii Hiszpanii: podpisano Traktat o przystąpieniu Hiszpanii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), jak ją wówczas nazywano, a obecnie Unii Europejskiej.

Wydarzenie to wywołało radykalną zmianę w stosunkach Hiszpanii ze światem, sygnalizując koniec izolacjonistycznej i dyktatorskiej przeszłości oraz zwrot w stronę demokracji i nowoczesności.

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Dlaczego symbolika frankistowska jest nadal tak widoczna w całej Hiszpanii?

Przystąpienie Hiszpanii do UE

Podczas dyktatury Franco, Hiszpanii udało się jednak poczynić pewne postępy w społeczności międzynarodowej. Podpisanie w 1953 r. umowy zobowiązującej Stany Zjednoczone do utworzenia baz wojskowych na terytorium Hiszpanii zmniejszyło izolacjonizm, a ministrowie w reżimie Franco coraz bardziej zdawali sobie sprawę, że otwarcie kraju na rynki zagraniczne jest konieczne i w tym sensie EWG wydawała się oczywistym celem.

Jednakże pierwsi członkowie projektu europejskiego twierdzili, że Hiszpania nigdy nie będzie mogła zostać pełnoprawnym członkiem, jeśli nie będzie krajem demokratycznym.

W lutym 1962 r. podjęto pierwszy krok, gdy Franco poprosił EWG o rozpoczęcie negocjacji w sprawie możliwego przystąpienia Hiszpanii na czysto ekonomicznych warunkach. Ponownie Hiszpanii powiedziano, że integracja gospodarcza jest prawdopodobna, ale że negocjacje polityczne nie mogą się rozpocząć, dopóki Hiszpania nie stanie się demokracją.

„Bardzo korzystne dla Hiszpanii było to, że odpowiedź była serdeczna” – powiedział historyk i pisarz Julio Crespo MacLennan w wywiadzie dla RTVE.es. „W liście napisano, że Hiszpania nie może dołączyć, ponieważ nie jest demokracją, ale że są otwarci na nawiązanie stosunków handlowych. To była zachęta dla Hiszpanii, ponieważ odpowiedź nie była całkowicie negatywna”.

Dwa lata później, w 1964 r., reżim nalegał ponownie, a EWG zgodziła się na rozpoczęcie tego, co nazwali „rozmowami rozpoznawczymi”, które zakończyły się sześć lat później, w 1970 r., podpisaniem Porozumienia o preferencyjnym handlu, które składało się głównie z wzajemnych obniżek taryf. Jednak umowa ponownie jasno pokazała, że ​​jest to maksimum, na jakie francuska Hiszpania mogła liczyć od Europy i że tylko demokratyczna transformacja otworzy możliwość pełnego członkostwa.

Franco zmarł 20 listopada 1975 r., a Juan Carlos I został głową państwa. W ciągu zaledwie półtora roku Hiszpania przeszła od dyktatury do przeprowadzenia pierwszych wolnych wyborów od ponad 40 lat w czerwcu 1977 r. Rząd, który wyłonił się z tych wyborów, z Adolfo Suárezem jako prezydentem, uczynił wejście Hiszpanii do EWG priorytetem, którego liczba członków rosła.

Na pierwszym posiedzeniu Rady Ministrów 22 lipca 1977 r. nowy rząd zatwierdził decyzję o formalnym wystąpieniu o członkostwo w EWG, która tym razem spotkała się z przychylną reakcją. Jednak wczesny optymizm osłabł z powodu kontekstu ekonomicznego i politycznego w Hiszpanii w latach 1979 i 1980. Kryzysy takie jak kryzys naftowy, niestabilność rządu Suáreza, tzw. „lata przewagi” baskijskich separatystów ETA i próba zamachu stanu w lutym 1981 r. spowolniły proces, gdy hiszpańska demokracja chwiała się, a Europa przyglądała się.

Na dodatek niektóre państwa EWG, zwłaszcza Francja i Włochy, nie były chętne, by pozwolić rywalizującej gospodarce hiszpańskiej na wejście do wspólnoty. Jednak wybór François Mitterranda na prezydenta Francji, chadeka Helmuta Kohla na kanclerza Niemiec i przede wszystkim bezwzględna większość zdobyta przez PSOE Felipe Gonzáleza w październiku 1982 r. ostatecznie utorowały drogę do wejścia Hiszpanii do EWG.

W 1985 r. rozpoczęły się poważne negocjacje dotyczące rolnictwa, rybołówstwa i utworzenia specjalnego porozumienia dla Wysp Kanaryjskich. Umowa została sfinalizowana 29 marca tego roku, z pewnymi konkretnymi kwestiami dotyczącymi wina i rolnictwa, które zostały później rozwiązane w rozmowach dwustronnych z Francuzami w czerwcu.

Negocjacje zakończyły się sukcesem, a Hiszpania i Portugalia stały się członkami EWG. Symboliczne podpisanie Traktatu Akcesyjnego, najpierw w Lizbonie rano 12 czerwca 1985 r., a następnie po południu w Madrycie, odbyło się w Pałacu Królewskim i uczestniczył w nim ówczesny przewodniczący Komisji Europejskiej, Jacques Delors, i król Juan Carlos I.

Tekst ten został później ratyfikowany przez parlament Hiszpanii i 1 stycznia 1986 r. Hiszpania i Portugalia oficjalnie przystąpiły do ​​EWG, co zakończyło ponad ośmioletnie negocjacje.

Wpływ na współczesną Hiszpanię

Podczas ceremonii podpisania, premier González powiedział, że: „Dla Hiszpanii wydarzenie to oznacza kulminację procesu przezwyciężania naszej izolacji i uczestnictwa we wspólnym losie z resztą krajów Europy Zachodniej”. Pod wieloma względami przystąpienie Hiszpanii do EWG było kluczowym krokiem w modernizacji kraju i przejściu od dyktatury do demokracji.

Stanowiło otwarcie się na Europę i świat po tylu dekadach izolacji. Niektórzy twierdzą, że było to najważniejsze wydarzenie w Hiszpanii w całym XX wieku.

Były wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Margaritis Schinas powiedział hiszpańskiemu nadawcy państwowemu RTVE, że „punktem wyjścia jest to, że Hiszpania, podobnie jak mój kraj, Grecja, postrzegała akcesję jako zwycięski zakład na nowoczesność. To było wydarzenie historyczne. Wątpię, aby w XX wieku Hiszpania i Grecja [która przystąpiła do EWG w 1981 r.] doświadczyły czegoś tak doniosłego jak akcesja, z kraju peryferyjnego do centralnego”.

Lata 90. XX wieku jeszcze bardziej przyspieszyły ten proces modernizacji, ponieważ Hiszpania otrzymała znaczne fundusze europejskie, które umożliwiły rozwój infrastruktury i modernizację kraju. W 1992 r. dwa ważne wydarzenia symbolizowały ten skok w stronę nowoczesności i ogłosiły przybycie Hiszpanii na scenę światową: Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie i Wystawa Światowa w Sewilli. La Expo .

Traktat z Maastricht z tego samego roku stanowił decydujący krok w kierunku utworzenia Unii Europejskiej i przyszłej wspólnej waluty, euro. Obecnie Hiszpania jest czwartą co do wielkości gospodarką w strefie euro, a jej silny sektor rolniczy oznacza, że ​​części kraju są znane jako „Sad Europy”, najpopularniejszy cel podróży wakacyjnych wśród wielu państw członkowskich i odgrywa coraz większą rolę polityczną na kontynencie.

Od momentu przystąpienia do UE w 1986 r. Hiszpania przeszła drogę od bycia odbiorcą netto funduszy europejskich – otrzymując do 0,8 proc. swojego PKB w formie pomocy – do bycia w ostatnich latach płatnikiem netto, głównie dlatego, że nie wykorzystała wszystkich otrzymanych funduszy europejskich.

W 2023 r. kraj ten wpłacił do budżetu UE ponad 13,5 mld euro i otrzymał około 12,1 mld euro, choć był jednym z największych beneficjentów funduszu Next Generation, z kwotą prawie 48 mld euro w 2024 r.

W tym samym czasie PKB Hiszpanii znacznie wzrósł: z około 346 miliardów euro w 1986 r. do ponad 1,5 biliona euro w 2024 r., co odzwierciedla modernizację gospodarczą ułatwioną częściowo przez modernizację polityczną, która pierwotnie umożliwiła członkostwo w ECC.

PRZECZYTAJ TAKŻE:Dlaczego Hiszpania nazywa się Hiszpania?