Ukraynalılara yönelik vatandaşlık ödeneği konusunda yeni bir anlaşmazlık – ödemelerin dondurulması yakın mı?

Almanya bir maliyet tsunamisinin pençesinde: Vatandaşların geliri artık yılda neredeyse 47 milyar avroya mal oluyor! Bu, geçen yıla göre yaklaşık dört milyar avro daha fazla. Koalisyon içindeki talepler hafta sonundan beri artıyor: CSU lideri Markus Söder , Ukraynalılar için vatandaş gelirinin durdurulmasını isterken, SPD'nin bazı kesimleri organize çete dolandırıcılığına karşı daha fazla önlem alınmasını ve çalışmayı reddedenlere daha sert yaptırımlar uygulanmasını istiyor. Ancak uzmanlar, toplam tutardaki artışın, diğer unsurların yanı sıra, enflasyonu telafi etmek için 2023 ve 2024'te standart oranlarda yapılan önemli bir artışa bağlıyor. Bu yıl bir dondurma uygulandı ve 2026 için de benzer bir artış bekleniyor.

Bununla birlikte, baskı artıyor. Şimdi yeni bir reform paketi hazırlamak Federal Çalışma Bakanı Bärbel Bas'ın (SPD) elinde. "Trafik ışığı" koalisyonunun bir zamanlar toplumsal modernleşme olarak kutladığı şey, şimdi Şansölye Friedrich Merz (CDU) yönetiminde kökten yeniden şekillenecek. CDU-SPD koalisyonu sistemi reform etmek değil, yeniden yapılandırmak, sıkılaştırmak ve dizginlemek istiyor.

Koalisyon ortakları, en azından kağıt üzerinde, bu yüce hedefler konusunda anlaştı. Daha sert yaptırımlar gibi ilk adımlar bu yıl uygulanacak. 2026'da daha da fazla kesinti bekleniyor. Peki planlar ne kadar gerçekçi? Gelin bunları bağlamına oturtalım.

Rakamlarla gerçeklik – ve bunun anlamı

Son rakamlar, vatandaşlık ödeneğinin artık karşılanamayacak kadar düşük olduğunu gösteriyor. Şu anda yaklaşık 5,5 milyon kişi bu ödenekten yararlanıyor ve bunların yaklaşık dört milyonu, genellikle günde en az üç saat çalışabilen çalışma çağındaki kişilerden oluşuyor. Resmi verilere göre, Almanlara yaklaşık 24,7 milyar avro, yani toplamın %52,6'sı ödendi. 22,2 milyar avro ise Alman pasaportu olmayanlara (%47,4) gitti. Bu dağılım, bir önceki yılla hemen hemen aynı.

Özellikle dikkat çekici olan, giderek daha fazla gencin sosyal yardımlara başvurması. Sonuç: On binlerce mevcut eğitim pozisyonuna rağmen, Almanya'da genç işsizliği hızla artıyor ve bu da AB trendinin tersine işliyor. Göç , nitelik eksikliği ve motivasyon eksikliği, çözümsüz bir sisteme katkıda bulunuyor.

Dolayısıyla sorun kaçınılmaz: Bütçe artarken işe dönenlerin oranı hızla düşüyor. Ayrıca, iş merkezlerinin idari maliyetleri de artıyor. Buna rağmen, bu harcamalar federal bütçedeki en yüksek kalemler arasında yer almaya devam ediyor.

Ukraynalılar için vatandaş gelirinin durdurulması: Bu mümkün mü?

Harcamaların önemli bir kısmı , Ukrayna'dan gelen savaş mültecilerine sağlanan vatandaş geliri payıdır. 700.000'den fazla uygun alıcıyla, bu durum yıllık 6,3 milyar avroya mal olmaktadır. Bu nedenle, CSU lideri Markus Söder bu hafta sonu Ukraynalılar için vatandaş gelirini tamamen ortadan kaldırmaya karar verdi. Çünkü istihdam edilebilir durumdaki Ukraynalıların yalnızca üçte biri gerçekten çalışıyor.

Önceki hükümet tarafından başlatılan savaş mültecileri için istihdam artışında çok az iyileşme görüldü. Mayıs 2025'te Ukraynalıların istihdam oranı %34,9'du ve bu Avrupa ortalamasının üzerindeydi. Bu nedenle CSU lideri sert bir yaklaşım benimsedi: Birçok Ukraynalı iyi bir eğitime sahip ve bu nedenle Almanya'da çalışabilir.

Destek hemen geldi ve CDU Maliye Bakanı Thorsten Frei fikre açık göründü. Ancak CDU politikacısı ayrıca CDU/CSU ve SPD'nin koalisyon anlaşmasında Almanya'ya yeni gelen Ukraynalıların artık vatandaşlık ödeneği almayacakları, bunun yerine Sığınmacıların Yardım Yasası kapsamındaki yardımlardan yararlanacakları konusunda anlaştıklarını da belirtti. Bu, Ukraynalı mülteciler için şu anlama geliyor: Ayda 122 avro daha az alacaklar. Bekar kişiler şu anda vatandaşlık ödeneğinden ayda 563 avro standart oranda yararlanırken, tek bir kişi için sığınma yardımı 441 avro. Ayrıca, para gelecekte ülke çapında ödeme kartıyla ödenecek ve toplu konutta yaşayanlar veya bir partnerle daire paylaşanlar için standart oran düşürülecek. Planlarda konut masraflarının karşılanacağı belirtiliyor.

Bunun, vatandaş ödeneğinde yaklaşık bir milyar avro tasarruf sağlaması bekleniyor. Bu, bu yılın 1 Nisan'ından itibaren geriye dönük olarak yürürlüğe girecek. Ancak bazı engeller var: İş bulma merkezlerine göre, yardımlar şu anda hala ödendiği için, her şeyin büyük bir maliyetle yeniden hesaplanması gerekecek ve bu da hiçbir tasarruf sağlamayacak muazzam bir idari yük anlamına geliyor.

Ukraynalılar için vatandaş geliri durduruldu: Birlik'te sorun

Ancak Bavyera'nın CSU eyalet başbakanı da koalisyon içinde hoşnutsuzluğa yol açıyor. Bu durumdan rahatsız olanlar arasında CDU'nun işçi kanadı başkanı Dennis Radtke de var. Hristiyan Demokrat İşçi Derneği (CDA) başkanı, Focus dergisine verdiği demeçte, "Son birkaç yıl, geniş görüşlü ve şahin taleplerle mülteciler ve sığınma konusunda hiçbir şey başaramayacağımızı göstermiş olmalı," dedi. Avrupa Parlamentosu üyesi, CDU'lu meslektaşının yorumlarına atıfta bulunarak, "Maalesef manşetlere odaklanmak Alman siyasetinin belası haline geldi. Bir süreliğine hoş ama bir noktada bıkıyorsunuz," diye devam etti. "İnsanlar haklı olarak bizden, bir politikayı çöpe atmak yerine, devlet destekli ve teknik olarak sağlam politikalar izlememizi bekliyor."

Öte yandan Saksonya Başbakanı Michael Kretschmer, Söder'in önerisini destekliyor. ZDF'nin "Morgenmagazin" programında konuşan CDU'lu siyasetçi, sıkı çalışmanın ödüllendirilmesi için kuralların "kendi halkımız, Almanlar ve bize gelenler için" değiştirilmesi gerektiğini söyledi. Almanya, vatandaşlarının gelirine 47 milyar avro harcıyor. "Sanırım herkes bunun doğru olamayacağının farkında. Bu rakamın düşürülmesi gerekiyor."

Bir diğer sorun: Çeteler vatandaşların gelirini suistimal ediyor

Vatandaş Ödeneği hassas bir konu olmaya devam ediyor. Hükümet ayrıca büyük çaplı Vatandaş Ödeneği dolandırıcılığından da endişe duyuyor. Sadece geçen yıl, Vatandaş Ödeneği'nin "organize suistimali" ile ilgili 421 vaka ortaya çıkarıldı. Bu durum, federal hükümetin Yeşil Parti'nin parlamentodaki bir sorusuna verdiği yanıtta ortaya çıktı. Peki bu suistimalin maliyeti ne olacak?

Federal Çalışma Bakanlığı'na göre bu durum kayıt altına alınmamış. Ancak uzmanlar, söz konusu meblağların milyonlarca dolar olduğunu tahmin ediyor. Federal Çalışma Bakanı Bärbel Bas, Berlin'deki iş bulma merkezlerinin de bildiği dolandırıcılığa bizzat dikkat çekerek, bununla mücadele için daha aktif adımlar atacağını duyurdu. Ancak yetkililer, personel eksikliğinden, veri paylaşımının yetersizliğinden ve çoğunlukla dolandırıcılığın kurbanı olan alıcıların lehine olan mahkeme kararlarından şikayetçi.

Çalışmayı reddedenler için planlanan daha katı yaptırımların herhangi bir etkisi olup olmayacağı da tartışmalı. İş bulma kurumlarına göre, bu durum vatandaş yardımı alanların yalnızca yüzde beşini etkiliyor. Yine de, sonbaharda radikal bir çözüm önerisini hazırladığı söylenen Bärbel Bas üzerindeki baskı artıyor. Bir CDU milletvekili Berliner Zeitung'a "Sorumluluğunu yerine getirmeli" dedi. Aksi takdirde, konu siyaseti ve toplumu bölmeye devam edecek.