İspanya neden en yüksek çocuk yoksulluğu oranına sahip? Çünkü hatalı kamu politikaları var.

İspanya'daki çocuk yoksulluğu rakamları, özetle, utanç verici. Kişi başına düşen gelir açısından Avrupa'nın üst-orta kesiminde yer alan İspanya, %19,3'lük ortalamaya kıyasla %29,2 ile Avrupa Birliği'ndeki en yüksek çocuk yoksulluğu oranına sahip. İspanya'yı %28,2 ile Bulgaristan ve %26,2 ile Romanya takip ediyor. Dahası, bu durum (yetişkinleri de kapsayan ve azalan genel yoksulluk oranının aksine) giderek kötüleşiyor. AB ortalamasıyla aradaki fark son iki yılda artarak 2023'te %9,5'e, 2024'te ise %9,9'a ulaşmış durumda.

Daha utanç verici istatistikler: İspanya, 18 yaş altı bireyler arasında yoksulluk veya sosyal dışlanma riski açısından %34,6 ile Avrupa ortalaması olan %24,2'ye kıyasla oldukça düşük bir performans sergiliyor. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında ise belirgin bir kuşak farkı var: Küçükler ve yetişkinler arasında yoksulluk veya sosyal dışlanma görülme sıklığı farkı, en yüksek oranlardan biri olan 10 puandan fazla yüksek.

Peki neden bu kadar çok çocuk yoksulluğu var? Ekonomistler Miguel Ángel Malo ve Fernando Pinto tarafından hazırlanan ve Funcas tarafından yayınlanan "İspanya'da çocuk yoksulluğu: son gelişmeler ve politikalar" başlıklı çalışma, bu gerçeği açıklayan çeşitli açıklamalar buldu.

Yazarlar, "Daha fazla yatırım yapmak yeterli değil; daha iyi yatırım yapmak gerekiyor" diyor.

Bunlar arasında çocuklara yönelik sosyal yardımların yapısı, düşük miktarları ve etkinliklerini azaltan evrensellik eksikliği yer almaktadır. Nitekim bu çalışma, İspanya'daki vergi ve transfer sisteminin çocuk yoksulluğunu yalnızca yüzde 1-2 oranında azalttığını, kıyaslama yapılan Avrupa ülkelerinde ise etkisinin yüzde 4-8 olduğunu ortaya koymaktadır.

İspanya'nın Avrupa'nın geri kalanıyla arasındaki farkı açıklayan bir diğer faktör de sosyal ve uygun fiyatlı kiralık konutlardaki yapısal eksikliktir. Sübvansiyonlu veya korumalı konutların Avrupa ortalaması, konut stokunun yaklaşık %7'si iken, kuzey ve orta Avrupa ülkelerinde bu oran %15 ila %25 arasındadır. Ancak İspanya'da kapsam ancak %2'ye ulaşmaktadır. Bu eksiklik, çocuklu haneleri orantısız bir konut yüküne maruz bırakmakta, harcanabilir gelirlerini aşındırmakta ve yoksulluk riskini artırmaktadır.

Ebeveyn eğitim düzeyi de önemli bir faktördür. Nitekim, daha yüksek bir ebeveyn eğitim düzeyi İspanya'da diğer Avrupa ülkelerindeki kadar etkili bir koruma sağlamamaktadır: Yükseköğretim mezunu ebeveynlerin çocukları arasında çocuk yoksulluk oranı %18,9'a ulaşırken, AB ortalaması %11'dir. Çalışmada, "Bu rakam, sosyal hareketliliğin yukarı doğru mekanizmalarında bir katılığa ve yalnızca insan sermayesinin birikimiyle ortadan kaldırılamayan engellerin varlığına işaret ediyor" denilmektedir.

Yazarlar, bu döngüyü kırmanın çocuklara yönelik kamu politikalarının yeniden düşünülmesini gerektirdiğine inanıyor. Çalışma, "Daha fazla yatırım yapmak yeterli değil; daha iyi yatırım yapmak gerekiyor. Eğitim sisteminde iyileştirmeler, ebeveynler için istikrarlı ve insana yakışır istihdam teşvikleri, çocuk yardımlarının genişletilmesi ve konut politikalarının güçlendirilmesini bir araya getiren kapsamlı bir yaklaşıma ihtiyaç var," diye sonuca varıyor.