İsrail ve İran arasında çatışma çıktı, Tel Aviv ve Tahran’da patlama sesleri duyuldu

İsrail ve İran gece boyunca füze saldırıları gerçekleştirdi, Tel Aviv, Kudüs ve Tahran’da patlamalar duyuldu. Saldırılar sonucu İran’da 20’ye yakın üst düzey isim öldü. İsrail de İran’a “saldırıları durdurma” çağrısında bulundu. İşte yaşananlar.

13 Haziran sabahı İsrail, İran’ın askeri ve nükleer altyapısını hedef alan kapsamlı bir saldırı başlattı. Saldırıda İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, eski Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Feridun Abbasi ve İslami Azad Üniversitesi Rektörü Muhammed Mehdi Tehranchi’nin de aralarında olduğu üst düzey isimler öldürüldü. Ayrıca 9 nükleer bilim insanı saldırılarda ölürken, toplam sivil kaybı 78 olarak açıklandı.

İsrail’in saldırılarının ardından İran da dün akşam (13 Haziran) saatlerinde misilleme saldırısında bulundu.

İran’dan Tel Aviv’e füze saldırısı gerçekleşti. Bu sabah (14 Haziran) saatlerinde de Tahran’da yeni patlamalar duyuldu.

İran medyası, İsrail’in gece boyu düzenlediği saldırılarda 20’si çocuk 60 kişinin öldüğünü bildirdi.

İsrail devlet televizyonu KAN da İran’ın düzenlediği ilk saldırıda yaralanan bir kişinin öldüğü, sabah saatlerinde düzenlenen saldırılarda ise iki İsraillinin öldüğü kaydedildi. İran’ın misillemesinin başlamasından beri hastanelere 172 yaralanın geldiği aktarılan haberde, yaralılarının çoğunun durumunun hafif olduğu belirtildi.

İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir ve Hava Kuvvetleri Komutanı Tomer Bar da yaptıkları açıklamada, “Tahran yolunun açıldığını” söyleyerek, İran’a yeni hava saldırıları düzenleyeceklerini bildirdi.

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’i sert sözlerle uyardı, “Eğer İsrail sivillerine füze atmaya devam ederse, Tahran yanacak” dedi.

Katz yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

“İranlı diktatör, İran vatandaşlarını rehin alıyor ve özellikle Tahran’dakiler başta olmak üzere, İsrail vatandaşlarına verilen ağır zararın bedelini ödeyecekleri bir gerçeklik yaratıyor.

“İranlı diktatör, İran vatandaşlarını rehin alıyor ve özellikle Tahran’dakiler başta olmak üzere, İsrail vatandaşlarına verilen ağır zararın bedelini ödeyecekleri bir gerçeklik yaratıyor. Eğer Hamaney, İsrail’in sivil bölgelerine füze atmaya devam ederse, Tahran yanar.”

İsrailli bir askeri yetkili, İran’ın İsfahan ve Natanz nükleer tesislerinin ciddi şekilde zarar gördüğünü söyledi. Yetkili, İran’ın bu iki tesisteki hasarı onarmasının birkaç haftadan uzun süreceğini belirtti ve saldırılarda İranlı dokuz üst düzey nükleer bilim insanının da hayatını kaybettiğini ekledi.

İran devlet medyası da “İran, ABD, İngiltere ve Fransa’yı uyardı. İsrail’e yardımcı olmaları halinde bölgedeki üsleri ve gemileri hedef alınır” açıklamasında bulundu.

Donald Trump da ABD’nin İsrail’i savunmaya yardımcı olacağını söyledi. Haberlerde yer alan Amerikalı yetkililere göre, ABD kuvvetleri İran’a ait insansız hava araçları (İHA) ve füzeler İsrail’e yaklaşırken bunların düşürülmesine şimdiden katkı sağladı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da ülkesinin İran’ın misillemelerine karşı İsrail’i savunmaya yardımcı olacağını belirtmişti.

İran, hava sahasının ikinci bir açıklamaya kadar uçuşlara kapalı olacağını duyurdu.

Devlet televizyonuna göre ülkenin Sivil Havacılık Örgütü, NOTAM yayımladı. Buna göre, yolcuların güvenliğini sağlamak amacıyla aksi belirtilene kadar tüm uçuşların durdurulduğu kaydedildi.

İranlıların bu süre zarfında havaalanına gitmekten kaçınmaları ve gerekli bilgiler için takipte kalmaları istendi. İran en son dün yaptığı duyuruda hava sahasının bugün saat 14.00’e kadar uçuşlara kapalı olacağını açıklamıştı.

BBC’de yer alan analize göre çatışma tırmanır ve genişlerse neler olabilir?

ABD’nin tüm inkarlarına rağmen İran, Amerikan güçlerinin İsrail’in saldırılarını onayladığına ve en azından örtük olarak desteklediğine açıkça inanıyor. İran, Irak’taki özel kuvvetler kampları, Körfez’deki askeri üsler ve bölgedeki diplomatik misyonlar gibi Ortadoğu’daki ABD hedeflerine saldırabilir.

İran’ın vekil güçleri -Hamas ve Hizbullah- çok azalmış olabilir ancak Irak’taki destekleyici milisleri silahlı ve sağlam kalmaya devam ediyor.

İran, İsrail’in iyi korunan askeri ve diğer hedeflerine zarar vermeyi başaramazsa, füzelerini Körfez’deki daha yumuşak hedeflere, özellikle de İran’ın yıllardır düşmanlarına yardım ve yataklık ettiğine inandığı ülkelere yöneltebilir.

Ancak bu ülkeler ABD hava üslerine ev sahipliği yapıyor. Körfez saldırıya uğrarsa, o zaman o da Amerikan savaş uçaklarının İsrail’in yanı sıra kendisini de savunmasını talep edebilir.

Uzmanlar, İsrail ve İran arasındaki çatışmanın daha da derinleşmesinin bölgeyi büyük bir istikrarsızlığa sürükleyebileceğini belirtiyor. İran’ın nükleer silah üretimini hızlandırması ya da bölgedeki vekâlet güçlerini daha aktif şekilde kullanması halinde, çatışmanın boyutları çok daha genişleyebilir. Diplomatik girişimlerin şu an için askıda olması, durumun kısa vadede yatışmasının zor olduğunu ortaya koyuyor.

Bu tarihî düşmanlığın bundan sonraki evreleri, Ortadoğu’nun ve dünya siyasetinin geleceğini derinden etkilemeye devam edecek.

Kaynak: BBC & Guardian