Sommer en Donnarumma treffen elkaar in de Champions League-finale – maar de beste keepers ter wereld zijn nog steeds totaal verschillend

Wie naar Gianluigi Donnarumma kijkt, de bijna twee meter lange doelman van Paris Saint-Germain, raakt al snel onder de indruk. De Italiaan is pas 26 jaar oud, maar is al bijna tien jaar profvoetballer. Hij fascineert door zijn snelle reacties en zijn behendigheid, wat opvallend is voor een man van zijn lengte. Reflexen die zo snel lijken dat het meteen lijkt alsof het lichtsnelheid is: zo presenteren Donnarumma en zijn team zich in de Champions League.

The Guardian omschreef Donnarumma als "PSG's belangrijkste speler in de knock-outwedstrijden." Dit lijkt bijna griezelig soeverein. Hij stopte de beste kansen van Arsenal in de halve finale en deed hetzelfde in de strafschoppenserie tegen Liverpool in de kwartfinale, door twee pogingen te stoppen.

Zaterdagavond neemt Donnarumma het op tegen zijn tegenpool Yann Sommer. De clash tussen Internazionale en PSG is bovendien, niet in de laatste plaats, een duel tussen de twee beste keepers van dit Champions League-seizoen. Want wat de Zwitser zei, was niet minder verbazingwekkend.

Sommers ingrepen niet alleen tegen FC Barcelona – met name zijn ogenschijnlijk belachelijke redding van Lamine Yama l – maar ook tegen Bayern München brachten het publiek op de been. "Zijn reddingen zijn een heel seizoen waard, niet alleen die tegen Barcelona", zei de legendarische Italiaanse doelman Gianluigi Buffon in een interview. De waarde van de Zwitserse speler voor Inter is enorm.

Als je het hebt over de beste keepers van dit moment, kun je deze twee niet negeren. Hun prestaties waren te dominant, te belangrijk voor de voortgang van hun team. En toch vertegenwoordigen beide een interessante discussie: over wat een keeper moet presteren op het hoogste niveau in het wereldvoetbal.

Donnarumma en Sommer zijn net zulke verschillende keepers als maar kan. Sommer is een slimme keeper; Donnarumma is een traditionele vertegenwoordiger, maar hij is zo goed dat de vraag rijst: kan deze stagnatie op de keeperpositie ook een vooruitgang betekenen voor een voetbalteam?

Nog niet zo lang geleden was deze vraag over de ideale keeper eenvoudig te beantwoorden. Kijk maar naar München, want daar stond en staat Manuel Neuer. Neuer zag zijn rol als meer dan alleen reageren in het strafschopgebied en daarmee doelpunten voorkomen. Neuer zag zijn positie eerder als die van een libero ver voor het doel , wat hem onder Engelse kenners de bijnaam "Sweeper Keeper" opleverde. Gevaar afwenden voordat het ontstaat: dat was en is het uitgangspunt van de inmiddels 39-jarige.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, was Neuer niet de eerste die dit type keeper uitvond. Maar hij perfectioneerde het. In de geschiedenis van het voetbal zijn er veel keepers geweest die het strafschopgebied niet als hun terrein beschouwden. Een bijzonder prominente vertegenwoordiger in Duitsland was de Serviër Petar Radenkovic, een legendarische figuur in de jaren zestig van de vorige eeuw bij de lokale rivaal van Beieren, 1860 München.

Vóór het WK van 1974 vertrouwde de Nederlandse bondscoach Rinus Michels het keeperswerk toe aan een man genaamd Jan Jongbloed, die naast zijn voetbalcarrière als semi-professioneel speler in de tabaksindustrie werkte. Argument van Michels: In het Nederlandse aanvallende systeem, waar posities extreem flexibel zijn, is het belangrijk om een ​​keeper te hebben die het spel begrijpt en ook zijn voeten weet te gebruiken.

Het verloop van het WK gaf hem gelijk. In de finale tegen de Duitsers voorkwam Jongbloed met zijn vooruitstrevende spel een nederlaag groter dan 1-2. Het opnemen van de keeper in het spel kan gezien worden als een soort Nederlands signatuur, althans sinds de legendarische Ajax-periode onder Louis van Gaal. De eerste doelman die internationaal als elfdevelder werd gezien, was Edwin van der Sar, die in 1995 met Ajax de Champions League won.

Tot het team van Van Gaal behoorde destijds keeperstrainer Frans Hoek. Als voetbaltheoreticus zag hij zichzelf volledig verbonden aan de Ajax-school. Een team dat hoog speelt heeft een andere keeper nodig dan een team dat diep en compact verdedigt. Dit leverde voor de voetbaltrainer een belangrijk onderscheid op: dat tussen anticiperende en reactieve keepers.

Hoek promoveerde van der Sar. En toen hij in 2002 met van Gaal naar FC Barcelona vertrok, was hij een fervent supporter van de nog steeds berucht onderschatte Víctor Valdés, met wie de Catalanen later twee keer de Champions League wonnen. Toen van Gaal in 2009 naar FC Bayern vertrok, was keepersfluisteraar Hoek er ook bij.

Het is een bijzonder punt dat van Gaal, die samen met Hoek zoveel heeft gedaan om de moderne keepersstijl te introduceren, zich verzette tegen de poging van Bayern om Neuer te contracteren . Omdat hij ervan overtuigd was dat Thomas Kraft, die hij steunde, aan zijn eisen zou voldoen.

Het was Neuer die als eerste het profiel van een keeper uitbreidde met de mogelijkheid om mee te spelen. Dat kwam ook doordat er momenten waren waarop de waarde die een dergelijke keeper voor een aanvallend georiënteerd team kon hebben, niet meer te negeren viel. Zonder doelman Neuer, die in de achtste finales van het WK 2014 tegen Algerije een reeks tegenaanvallen verijdelde, zou Duitsland nooit wereldkampioen zijn geworden.

Zo werd de “Sweeper Keeper”, zoals afgebeeld door Manuel Neuer, het prototype. Hij was de maatstaf voor alles wat onder het begrip modern keepersspel werd samengevat. Natuurlijk bleef alleen het origineel ongeëvenaard.

Veel keepers volgden Neuers ideaal. Niet alleen Marc-André ter Stegen van FC Barcelona, ​​zijn oude rivaal in het Duitse nationale elftal, maar ook Alisson Becker van FC Liverpool, Ederson van Manchester City en André Onana van Manchester United zien hun spel in de geest van de München-solitaire – en ook Sommer, Donnarumma's rivaal voor de Champions League-titel.

Voor moderne keepers zijn anticipatie en reactie geen kwaliteiten die tegen elkaar afgewogen hoeven te worden; ze worden als even belangrijk beschouwd. Het voorkomen van een tegenaanval van de tegenstander is net zo belangrijk als het reageren op de lijn. In die zin is Sommer misschien wel de meest complete doelman van het Champions League-seizoen. Niemand is in beide disciplines zo overtuigend als de Zwitsers.

In dit opzicht is hij het complete tegenovergestelde van Donnarumma. Zijn spel doet denken aan dat van een voetbalboekantiquariaat: een keeper die zich conformeert aan traditionele ideeën en eisen. Iedereen die dit in de interactie eist, neemt een risico dat vermeden moet worden. Hij is niet iemand die als elfde veldspeler zou kunnen optreden.

Daarom zou in de wedstrijd tegen Parijs vrijwel niemand eraan denken om hem een ​​scherpe terugspeelbal te geven of hem bij de opbouw te betrekken. Mijn collega Sommer kan dat moeiteloos, met een goed ingestudeerde verdediging op het hoogste niveau.

En niet slechts sporadisch, Sommer vertoont deze optredens consistent. Het roept de vraag op waarom deze keeper in München niet goed genoeg werd bevonden. Begin 2023 contracteerde Bayern Yann Sommer als vervanger voor de zwaar geblesseerde Neuer – eveneens met de achterliggende gedachte hem te behouden als Neuer niet zou terugkeren.

Maar hoewel Sommer werd gezien als een van de weinige keepers die enigszins aan het profiel van Neuer voldeed, beleefde hij in München niet bepaald een gelukkige tijd. Sommer kon geen zekerheid bieden aan het nogal onzekere Bayern-team; Hij sprak zelf van onrust en een “wilde situatie”.

Dat klinkt typisch voor de zomer, maar het is vaag genoeg om niemand te storen. Karl-Heinz Rummenigge, lid van de raad van commissarissen van Bayern München, gaf onlangs in een interview met DPA een reden voor de mislukking: "Hij is destijds in zekere zin gevlucht voor onze coach." De toenmalige trainer van Bayern was Thomas Tuchel, die zo enthousiast was over de terugkeer van Neuer dat hij sprak van een "compleet nieuw niveau van keeperswerk."

Dergelijke zinnen onthullen ook de houding van de coach ten opzichte van de invaller. En dat maakt het voor een afgevaardigde lastig om een ​​sterke positie te verwerven. Rummenigge benadrukte dit ook en prees Sommer voor zijn prestaties: "Het is des te opmerkelijker hoe sterk en constant hij nu presteert bij Internazionale. Dit toont zijn kwaliteit, vooral op hoge voetballeeftijd."

Het is zeker geen gewaagde voorspelling dat de 36-jarige Sommer niet nog veel jaren op het hoogste niveau voor zich heeft – in tegenstelling tot Donnarumma, die, als hij in goede gezondheid verkeert, nog een decennium of zelfs langer kan spelen. Juist hier wordt de paradox van de finale duidelijk. In het duel tussen de twee beste keepers van dit seizoen ontmoet Sommer een collega met een zeer traditioneel begrip van het spelletje. Donnarumma heeft al vaak genoeg bewezen dat dit geen minpunt hoeft te zijn. Zelfs traditionele kwaliteiten kunnen actueel zijn – wanneer ze tot succes leiden.