Sónar en cultuur als spreker van politiek protest

De disproportionele reactie van Israël op de terroristische aanslagen van 2023 zorgt voor toenemende onrust in Europa. De litanie van beelden van ondervoede kinderen in Gaza, lijken in rijen in geïmproviseerde ziekenhuizen en mensen – waaronder kinderen – die worden doodgeschoten omdat ze simpelweg op zoek zijn naar het schaarse voedsel dat er is, roept woede en hulpeloosheid op.

Weinig mensen verdedigen een Hamas die zijn gijzelaars langdurig gevangen houdt en autoritair gezag uitoefent over de Gazastrook. Maar dat weerhoudt steeds meer mensen er niet van om de militaire reactie op deze barbaarsheid een oorlogsmisdaad of zelfs genocide te noemen. In deze context ontstaan ​​initiatieven om druk uit te oefenen op Israël, zoals die van de pro-Palestijnse BDS-beweging (Boycot, Desinvestering en Sancties).

Een boycot is legitiem wanneer deze via democratische kanalen tot uiting komt. In het geval van Sónar waren het de aanvankelijke druk van BDS op de geplande artiesten en de daaruit voortvloeiende annuleringen die het festival ertoe brachten de druk te erkennen en zich, na aanvankelijk lauwe verklaringen, ondubbelzinnig te positioneren tegen de aanhoudende Israëlische agressie in Gaza.

Sónar is, net als andere festivals, eigendom van Superstruct, een bedrijf dat in 2024 werd overgenomen door het KKR-fonds, dat aanzienlijke investeringen heeft in Israëlische bedrijven en, volgens BDS, in activiteiten die verband houden met de bezetting van de Westelijke Jordaanoever. KKR staat op de zwarte lijst van BDS.

In deze context heeft Sónar, naast het veroordelen van de "genocide" in de Gazastrook en het openlijk afstand nemen van KKR, benadrukt dat de winsten niet naar het fonds gaan. Vanaf donderdag biedt de organisatie een hoofdpodium aan voor debatten over de relatie tussen cultuur en investeringsfondsen. Alle steunbetuigingen aan de Palestijnen worden verwelkomd. Er is een lijst met sponsoren gepresenteerd waarop geen enkel bedrijf staat dat geboycot moet worden. Tot slot heeft de organisatie aangekondigd dat er hulp zal worden toegewezen aan een NGO in Gaza.

Maar het is niet genoeg geweest. Sónar, na tientallen annuleringen (waaronder headliner Arca), staat nog steeds onder druk van BDS, die online mensen oproept het festival te blijven boycotten totdat het "zijn ethische plicht heeft vervuld".

Sónar heeft zich gedistantieerd van de eigenaar en bekritiseert openlijk Israël, maar de boycot gaat door.

Een festival als dit is een gemakkelijk en opvallend doelwit. BDS adviseert boycots te richten "op een relatief klein aantal zorgvuldig geselecteerde bedrijven en op producten met de grootste impact." Sónar en Sónar+D zijn prestigieuze merken met een wereldwijd bereik, gevestigd in een stad die een Europese hoofdstad is van livemuziek en onderzoek. Impact was dus gegarandeerd.

Het gebruik van cultuur om doelen te versterken is een directe route naar een groot publiek. Toegegeven, in de nasleep van deze crisis zullen culturele bedrijven wellicht twee keer nadenken voordat ze groepen die banden met Israël hebben, in hun hoofdstad toelaten.

Als de BDS-campagne succesvol is , kan dit ook de poging van KKR om zijn imago te verbeteren door livemuziek als showcase te gebruiken, ondermijnen. Het zou ook de strategie van KKR om in te zetten op een opkomende sector om zijn portfolio te diversifiëren, kunnen ondermijnen.

Maar het is de moeite waard om de werkelijke impact van deze campagne in perspectief te plaatsen. Volgens de Financial Times betaalde KKR € 1,3 miljard aan Providence Equity Partners voor de overname van Superstruct, een verwaarloosbaar bedrag vergeleken met de € 582 miljard aan activa die het beheert. Als Superstruct verkocht zou moeten worden vanwege de afgelaste festivals, zouden de kosten voor een fonds als KKR verwaarloosbaar zijn. En de reputatieschade? Deze financiële giganten hebben geen ziel en zijn immuun voor kritiek.

Lees ook

Wat ons tot de vraag brengt: wat als het probleem veel verder reikt dan Sónar? Is het voor de artistieke gemeenschap, de deelnemers aan +D (Pompeu heeft zich teruggetrokken), het publiek en Barcelona echt de moeite waard om tot het bittere eind een boycot te steunen die een festival zo innovatief en onderscheidend als Sónar voor zo weinig geld zou kunnen vernietigen? Is het wel logisch om deze campagne volledig te steunen in een stad waar protesten tegen Israël een minderheid vormen? Wat zou er nog in de plaats van Sónar blijven als het zou verdwijnen, afgezien van een morele overwinning?

Kunstenaars zoals Alizzz zijn bedachtzamer geweest. Hij zal niet boycotten, maar hij heeft het platform gebruikt om de Palestijnse zaak te steunen en Sónar op te roepen zich verder van KKR te distantiëren. Grote kunstenaars door de geschiedenis heen hebben er de voorkeur aan gegeven de microfoon die hun werd aangeboden te gebruiken (zelfs als dat betekende dat ze de organisator zelf bekritiseerden) in plaats van georganiseerde campagnes te steunen.

Dan zijn er de constructieve voorstellen. Om een ​​evenement te versterken dat, naar zijn mening, "Barcelona als een creatieve en innovatieve stad profileert", stelde cultuurmanager Jordi Sellas in X voor om het festival terug te kopen en te integreren in de publieke sfeer. Het is een radicaal idee, maar zeker niet vergezocht: Sónar heeft onlangs een stichting opgericht waar overheden die het project willen steunen, zich gemakkelijk kunnen vestigen.

De schade die de boycot voor KKR zou kunnen veroorzaken, is relatief, zowel financieel als wat betreft haar reputatie.

En tot slot, laten we het over coherentie hebben. Als coherent zijn met onze verontwaardiging over het bloedbad betekent dat we Sónar moeten annuleren, dan vereist dat ook het nemen van andere, even coherente beslissingen. In een geglobaliseerde economie betekent dat dat we de boycot moeten uitbreiden naar vele aspecten van het dagelijks leven: van de pensioenregelingen en beleggingsfondsen die we kiezen tot wat we eten, dragen, in de films kijken en zelfs de socialemediaplatforms waar we onze frustratie over de aanvallen op Palestijnen uiten. Waarom moet cultuur vaak het primaire doelwit zijn?

Een vriendin die al technofestivals bezoekt sinds de Founding Fathers hun eerste mixer uitbrachten, vat het tegenwoordig zo samen: "Ik ben het eens met de redenen voor de boycot, en mijn geweten zegt me dat ik er niet heen moet gaan, maar ik ga toch; mensen zijn nooit coherente wezens geweest", mijmert ze met melancholische berusting.