Veranderend Italië begint met werk: waarom het creëren van inclusieve omgevingen een strategische keuze is

Volgens gegevens van ISTAT bedroeg het aantal buitenlanders dat op 1 januari 2025 regelmatig in Italië verbleef 5 miljoen en 422 duizend , 9,2% van de totale bevolking, met een stijging van 3,2% ten opzichte van 2024. Buitenlandse werknemers in Italië zijn bijna 2,4 miljoen, gelijk aan meer dan 10% van de totale actieve beroepsbevolking in het land (gegevens van het Ministerie van Arbeid en Sociaal Beleid). Toch heeft het onderwerp immigratie in het medianarratief de neiging om te ontsnappen aan de dimensie van "normaliteit" om de "pathologiserende" aspecten te bevoordelen, wat een vertekend beeld schetst van migratieverschijnselen en migranten in het algemeen. Een vertekend beeld ook omdat Italië steeds meer een multi-etnisch en multicultureel land wordt , hoewel de migratieachtergrond van mensen de neiging heeft om te "verdwijnen" uit de gegevens zodra ze het Italiaanse staatsburgerschap hebben verkregen.

Het belang van multiculturele werkomgevingen

Toch is het erkennen van de waarde van etnisch-culturele verschillen niet alleen een ethische kwestie, maar brengt het ook positieve aspecten met zich mee voor de gemeenschap als geheel, en voor bedrijven in het bijzonder. Volgens McKinsey & Company, een managementconsultancybureau dat 90 van de 100 grootste bedrijven ter wereld ondersteunt met kantoren in meer dan 130 steden en meer dan 65 landen, hebben bedrijven die investeren in etnisch-culturele inclusie 39% meer kans om de gemiddelde winstgevendheid van hun sector te overtreffen.

Dit komt doordat multiculturele werkomgevingen creativiteit en openheid voor wereldwijde markten bevorderen . Ze bieden een groter aanpassingsvermogen en een open geest, essentieel in een geglobaliseerde context, meer empathie en culturele gevoeligheid , probleemoplossend vermogen in complexe contexten, wat zich vertaalt in het gemakkelijker vinden van innovatieve oplossingen, en taalkundig pluralisme, wat zorgt voor bredere en meer gediversifieerde communicatiemogelijkheden, zelfs richting klanten.

Een feit dat stof tot nadenken geeft en bedrijven ertoe zou moeten aanzetten te investeren in het creëren van gastvrije omgevingen voor mensen uit de rest van de wereld. Bovendien maken internationale mobiliteit, de toename van migratiestromen, nieuwe vormen van hybride werk en de groeiende aanwezigheid van tweede/nieuwe generaties het voor Italiaanse bedrijven dringend noodzakelijk om inclusieve organisatiemodellen te ontwikkelen die een afspiegeling zijn van de maatschappij waarin ze actief zijn.

Wat zijn de barrières op de arbeidsmarkt?

Toch zijn er nog steeds veel barrières. Zo bekleedt slechts een klein percentage van de mensen met een migratieachtergrond in Italië hooggekwalificeerde functies; daarnaast is er een sterke ondervertegenwoordiging in besluitvormingsprocessen en topfuncties. Dit komt doordat mensen die in een ander land dan hun geboorteland wonen en de tweede/nieuwe generaties met aanzienlijke problemen worden geconfronteerd: taalbarrières, die zich vertalen in communicatieproblemen en problemen bij de integratie in sociale werknetwerken; wervingsprocessen die niet erg inclusief zijn; discriminerende ervaringen die worden beschreven als episodes van racisme en micro-agressies buiten en binnen de werkplek ; bureaucratische barrières die de kansen op werk van migranten en de sociale en schoolintegratie van hun kinderen ernstig beperken. Dan is er nog de huisvestingskwestie , een aanzienlijk probleem, vooral in grote steden. Om nog maar te zwijgen van het feit dat buitenlanders over het algemeen niet kunnen rekenen op ondersteunende netwerken.

Hoe je multiculturele teams bouwt

"Multiculturalisme op de werkvloer vertegenwoordigt een enorme waarde voor de innovatie en het concurrentievermogen van bedrijven", aldus Barbara Falcomer, algemeen directeur van Valore D, die een conferentie aan het onderwerp wijdde, juist om bedrijven bewust te maken van dit delicate maar strategische vraagstuk. "Bewust zijn van etnisch-culturele verschillen en leiders voorbereiden op het managen van multiculturalisme is een verplichte weg in een steeds complexere wereld en in een context waarin demografische en economische uitdagingen dringend moeten worden aangepakt", aldus Barbara Falcomer. Volgens haar "zullen bedrijven die multiculturalisme kunnen omarmen en integreren, een strategische bron hebben en een positieve impact hebben op de collectieve groei – sociaal en economisch – die rechtvaardig en duurzaam is voor ons land".

Bedrijven dragen daarom een ​​aanzienlijke verantwoordelijkheid. Dit begint bij het erkennen van het belang van een multicultureel personeelsbestand , wat een fundamenteel strategisch voordeel vertegenwoordigt, vooral in bedrijven die wereldwijd actief zijn. Het spreekt voor zich dat multiculturele teams ons in staat stellen om te voldoen aan de eisen van wereldwijde markten, met name in het geval van bedrijven met hoofdkantoor, productielocaties of servicecentra in het buitenland, maar ook aan de behoeften van steeds meer cultureel diverse consumenten, met positieve effecten op het concurrentievermogen.

Hoe pakken we dat aan? Het begint met het perfectioneren van monitoring- en meetinstrumenten, het implementeren van eerlijke en representatieve aantrekkings- en wervingsstrategieën , en het faciliteren van trainingservaringen om culturele gevoeligheid en interculturele vaardigheden binnen het bedrijfsleven op alle niveaus te vergroten. Het vergroten van het bewustzijn van taaldiversiteit en het bevorderen van inclusieve communicatiestijlen, en het managen van religieus pluralisme. Het interveniëren in administratieve en huisvestingskwesties om mensen te ondersteunen die om werkredenen uit het buitenland komen. Geen gemakkelijke taak, maar wel een essentiële.