Hanif Kureishi, kroniek van onbeweeglijkheid

De grote generatie Britse verhalenvertellers die in de jaren tachtig ontstond, bestond uit twee vooraanstaande vertegenwoordigers van Aziatische afkomst: Salman Rushdie en Hanif Kureishi. Beiden bieden ons nu twee verslagen van bijzonder dramatische ervaringen. Rushdie vertelde in Cuchillo (Random House) over de moordaanslag op hem en het moeizame herstelproces. En deze maand ontvangen we In Pieces van Hanif Kureishi (Anagrama, met een goede vertaling van Mauricio Bach), eveneens een krachtig autobiografisch verhaal.

Kureishi verwierf bekendheid als scenarioschrijver voor Stephen Frears voor twee iconische films van het decennium: My Beautiful Laundrette en Sammy and Rosie Get It On . Hij won de Whitbread Prize voor zijn debuutroman, The Buddha of Suburbia . Ik sprak met hem toen hij zijn debuut presenteerde in het toen bruisende British Institute in Barcelona (terzijde: het is jammer hoe de rol van deze buitenlandse instituten in het culturele leven van de stad is vervaagd, met uitzondering van het Franse instituut, en met de gedeeltelijke verdwijning van het ooit bloeiende Institute of North American Studies).

⁄'In Pieces', gedicteerd aan zijn familie, is een zeer opmerkelijk boek, dat uitnodigt tot diepe reflectie en tegelijkertijd een glimlach op het gezicht brengt

Kureishi, die via Anagrama (de onmiskenbare stempel van het Britse "dreamteam") en Columna arriveerde, behandelde thema's zoals rassenvermenging, seksuele onbepaaldheid en de visie van een decadent en vervallend Groot-Brittannië. Hij maakte rijkelijk gebruik van autobiografisch materiaal, wat hem problemen opleverde: zijn vader, die de inspiratiebron was voor het hoofdpersonage, sprak maandenlang niet met hem. Jaren later, in een andere verfilmde roman, Intimacy , vertelde hij hoe hij zijn vrouw en kinderen in de steek had gelaten, wat de afkeer opwekte van zijn ex-echtgenoot, die ontevreden was met de vertolking.

Op Tweede Kerstdag 2022 in Rome viel Kureishi flauw en viel. Bij het ontwaken voelde hij een gebrek aan coördinatie tussen zijn hersenen en de rest van zijn lichaam. In het ziekenhuis werd hem verteld dat hij een hyperextensie van de nek en onmiddellijke tetraplegie had opgelopen. Hij kon wel spreken, maar niet bewegen.

De schrijver begint aan een langdurig behandeltraject en besluit vanaf het begin zijn verhaal te delen, door het te dicteren aan zijn partner, Isabella d'Amico – kleindochter van de beroemde scenarioschrijver Suso Cecchi d'Amico – of aan zijn zonen Carlo, Sachin en Kier. "Ik ben vastbesloten om te blijven schrijven; het is nog nooit zo belangrijk voor me geweest als nu," zegt hij.

In 1997 werd De duikklok en de vlinder gepubliceerd door Jean-Dominique Bauby, een Franse journalist die na een beroerte leed aan het zogenaamde locked-in-syndroom: de hersenen zijn bij bewustzijn, maar het lichaam reageert niet. Bauby dicteerde het met bewonderenswaardige vasthoudendheid door te knipperen.

Kureishi geniet meer autonomie dan Bauby en zijn werk is literair. Hij is een bijzonder personage en het boek weerspiegelt zijn persoonlijkheid van vóór het ongeluk: een demonstrant, opvliegend, zeer ironisch, altijd bereid om over alles te discussiëren, als een goed lid van een familie van Pakistaanse afkomst waar de vele ooms graag urenlang discussieerden om te bewijzen wie de slimste was.

De auteur maakt geen geheim van zijn drugsverslaving, die hij meer dan eens met zijn kinderen heeft gedeeld, noch van zijn hectische liefdesleven, dat in schril contrast staat met het heden. "Geen erecties hebben, geen seksuele opwinding voelen of welke fantasie dan ook hebben, is alsof je de drijvende kracht kwijtraakt die je sinds je adolescentie heeft gedreven, lastiggevallen en achtervolgd."

Hij spreekt telefonisch met zijn psychoanalyticus, bij wie hij al dertig jaar werkt en die hem "beter dan wie ook" kent. Zijn ex-vrouw, Tracey Scoffield, sluit zich gul aan bij het zorgteam.

Het verhaal speelt zich af in de ziekenhuizen Gemelli en Santa Lucia in Rome, en in de ziekenhuizen Chelsea en Westminster, Charing Cross en Royal National Stamore in Groot-Brittannië – hij vindt meer menselijke kwaliteit in de eerste – totdat hij thuiskomt. Artsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, vrienden en medepatiënten paraderen door de pagina's. Er zijn krachtige paragrafen over de ervaringen van de auteur: het gevoel dat je eigen lichaam iets vreemds en manipuleerbaars is, de balans tussen ongeluk en geluk, de toewijding van sommigen en het absenteïsme van anderen, de ziekenhuisafdeling als ecosysteem. Dit is een zeer opmerkelijk boek, oprecht in ongekende mate, dat uitnodigt tot diepe reflectie en tegelijkertijd een glimlach op het gezicht tovert.