Wat was het doel van een orkest?

Voor degenen die dachten dat in het Mekka van de klassieke muziek de symfonieorkesten eeuwig in stand zouden blijven, hebben we goed nieuws: het Wiener Symphoniker – de Ferrari die regelmatig met de Ibercamera naar Spanje komt en deze week terugkeert om zijn 125-jarig jubileum te vieren – wordt, net als ieder ander, gedwongen om met gebaren te komen en zich open te stellen voor de hele samenleving om de politici het zwijgen op te leggen die zich steeds weer afvragen wat het nut is van een orkest... gezien hoe duur en ouderwets het is! Zelfs de uitzonderlijke kwaliteit van dit ensemble – dat zich kan meten met de op televisie uitgezonden nieuwjaarsconcerten van de Wiener Philharmoniker – lijkt niet voldoende om publieke investeringen in de Oostenrijkse hoofdstad te rechtvaardigen.

Lees ook

Dit is het teken des tijds. Maar alles is niet verloren: “Optreden in de concertzaal is niet langer voldoende: we moeten meer doen, elke hoek van de stad bereiken, duizenden mensen samenbrengen in gratis concerten en onszelf onmisbaar maken”, aldus Jan Nast, artistiek leider van het Wiener Symphoniker. ‘We moeten een politiek antwoord geven op de maatschappelijke vraag waar een orkest voor dient,’ voegt hij toe, terwijl hij in het Ritz-restaurant wacht tot hij kan genieten van een pasta die half Siciliaans en half Weens is.

In de hoofdstad van de klassieke muziek is een kruistocht gaande om symfonische muziek levend te houden: "We geven zelfs K-popconcerten!"

Deze Berlijner, die twintig jaar directeur was van de Staatskapelle Dresden, is een radicale ondernemer en heeft de manier waarop de Weners naar hun stedelijk orkest kijken, radicaal veranderd. En dat heeft hij in slechts zes jaar gedaan, door de pandemie heen, door een aantal formats toe te passen die hij in Dresden in de praktijk bracht, toen hij samenwerkte met Bernard Haitink en Fabio Luisi, en later met Christian Thielemann, en door nieuwe formats te bedenken. Zo is er voor Picnic with Classical Music, dat in Wenen een variant op het Prater-pretpark heeft, nu ook een samenwerking met de Marathon van Wenen. Hierbij wordt een orkest gevormd met lopers die samen in de Musikverein een populair programma spelen.

Er doen 45.000 lopers mee aan deze marathon, waarvan er meer dan 200.000 proberen mee te doen. Je vindt er dus zeker professionele muzikanten. Het enige wat ze hoeven te doen is ons een cv en een cd of ander bestand te sturen, en we zullen beoordelen of ze mee kunnen doen. Ze hebben ook een volkslied gecomponeerd, "wat goede marketing voor ons is, naast het feit dat er posters met onze afbeelding op straat hangen en er een afspeellijst is..."

“Hier in Wenen moeten we elk jaar iets nieuws creëren”, zegt deze professional, die internationaal bekend is in de klassieke muziekwereld. En misschien, omdat de hoofdstad de neiging heeft om slaperig te worden, is het plan om volgend jaar K-pop te combineren met symfonische muziek.

“Symfonieorkesten gaan na drie generaties hun publiek weer terugwinnen”, zo kondigt hij aan. En juist dit werk komt voort uit het Europese hart van de klassiekers. Dat doen ze ook door overeenkomsten te sluiten met SM Entertainment, de bedenker van K-pop en vertegenwoordigt de meest invloedrijke artiesten van het genre. K-popmuziek wordt gemaakt door componisten en arrangeurs uit Scandinavië en Californië. Niets komt uit Korea, alleen de marketing. En de muziek is gearrangeerd voor een groot orkest. We hebben al een afspeellijst met 50 echt goede nummers. We selecteren er een paar en nodigen een K-popster uit in de concertzaal. De promotie is net begonnen in Korea en daar zijn ze erg trots op.

Waarom heeft er tot nu toe nog nooit iemand een televisieconcert gegeven in de Stephansdom voor Kerstmis of Pasen? Ze gaan het volgend jaar doen

Dit zijn slechts twee voorbeelden van de hectische activiteit die het orkest momenteel doormaakt. De stad bestaat uit 23 wijken en er wordt aan gewerkt om ze allemaal te bereiken met speciale projecten. Waarom heeft er tot nu toe nog nooit iemand een televisieconcert gegeven in de Stephansdom voor Kerstmis of Pasen? Ze gaan het volgend jaar doen. En dan zijn er natuurlijk ook nog concerten in de Beisl-bar, in een populair format... Dit alles komt bovenop de 16 of 17 programma's die ze verzorgen in de Musikverein en het Konzerthaus, de opera's in het Theater an der Wien en de zomers op de Bregenzer Festspiele, waar ze residenten zijn: daar ontvangen ze elke avond 7.000 mensen.

"Wij zijn het orkest met de meeste concerten in Wenen", aldus de artistiek directeur. "De muzikanten werken vier keer zo hard, maar ze begrijpen waarom ze het doen en zijn er trots op." Belangrijk om te weten: er zijn 128 muzikanten, dus het is mogelijk om optredens op te splitsen en te laten overlappen. Nog maar vorige week was er de nieuwe muziekdirecteur, de Tsjech Petr Popelka, die de Colombiaanse maestro Andrés Orozco-Estrada verving na zijn korte periode als chef-dirigent – ​​kon hij niet goed overweg met Nast? – dirigeerde drie pianoconcerten op één dag in de Musikverein, in de finale van het Beethovenconcours, plus een seizoensprogramma in het Konzerthaus, met vier hoogtepunten uit het 125-jarig jubileum, waaronder Korngolds prachtige Vioolconcert , met Renaud Capuçon als solist. En wie Korngold zegt, zegt ook andere grootheden die in de beginjaren met het orkest samenwerkten: Webern, Schönberg, Schreker, R. Strauss...

Het Weense publiek, gekleed in loafers en lichte broeken, mengt zich onder de toeristen in deze hallen, waar de tijd onverbiddelijk voortschrijdt. Het Wiener Symphoniker heeft niet eens een eigen concertzaal, maar huurt er één. En daar spelen ze het liefst. Maar eerst heeft hij voorgesteld om het publiek op te zoeken. Zelfs naar musea. Elk jaar werkt hij samen met iemand anders, die voorstelt het programma te koppelen aan zijn tentoonstellingen. Mensen komen een uur te vroeg, pakken een drankje, zetten hun koptelefoon op, slenteren door het museum en ontdekken... "Oh, dit schilderij past bij deze muziek." En tot elf uur 's avonds is het alleen nog open voor concertbezoekers. “Nu bellen alle musea mij om te vragen of we mogen gaan.”