Nationalisme versus multilateralisme bij de VN in 2025

Het zogenaamde debat op hoog niveau van de 80e Algemene Vergadering van de VN begon maandag en eindigt zondag. Hoewel het nog dagen duurt, heeft het de breuklijnen in de wereld al blootgelegd.

De meest verwachte toespraak was die van Donald Trump. Hij hield niets achter: hij herhaalde zijn slogan "America First" en sprak zijn bondgenoten denigrerend toe. Hij begon aan de zin die de dag typeerde: "Jullie landen gaan naar de hel", gericht aan Europese landen die, volgens hem, zichzelf vernietigen met suïcidale migratie en groene energie die het concurrentievermogen ondermijnt. Hij beschuldigde de Londense burgemeester Sadiq Khan er valselijk van de islamitische shariawetgeving aan zijn stad te willen opleggen en karikaturiseerde het Britse immigratiebeleid. Hij sloot af met de bewering dat klimaatverandering "de grootste hoax ooit" is, een verzinsel van "domme mensen" dat degenen die het serieus nemen verzwakt. Het was geen staatsmanachtige toespraak; het was een opschepperige campagnebijeenkomst die door zijn aanhangers werd toegejuicht en door bijna iedereen werd afgewezen.

De reacties waren veelzeggend. Onder de leiders van de NAVO-landen was er voorzichtige steun: ja tegen hogere militaire uitgaven en eenheid binnen het bondgenootschap, maar wel met voorbehoud. De rest van de wereld verdedigde multilateralisme en samenwerking als tegengif tegen de nationalistische golf onder leiding van Trump. De VN weerspiegelden opnieuw een verdeelde planeet: aan de ene kant degenen die de Amerikaanse president volgen; aan de andere kant degenen die geloven dat er zonder multilateralisme geen toekomst is.

Te midden van deze botsing was Israël geïsoleerd. Zijn offensief in Gaza, veroordeeld door tientallen landen, maakte het tot een paria: beschuldigd van genocide en mensenrechtenschendingen.

Mexico, vertegenwoordigd door minister van Buitenlandse Zaken Juan Ramón de la Fuente, hield vast aan de traditie: soevereiniteit, internationaal recht en een vreedzame oplossing. Het veroordeelde de genocide in Gaza en eiste een onmiddellijk staakt-het-vuren met toegang tot humanitaire hulp. Het verdedigde de territoriale integriteit van Oekraïne, maar vermeed de oproepen tot militarisering.

Terwijl Trump de VN omtoverde tot een podium voor confrontatie, bevorderde Mexico evenwicht: samenwerking met de Verenigde Staten op het gebied van veiligheid en drugshandel, maar binnen de wet en met wederzijds respect. Het is niet prettig, maar het is de enige optie voor een land dat klem zit tussen de nabijheid van 's werelds machtigste natie en de verplichting om principes hoog te houden.

Latijns-Amerika toonde zijn diversiteit: Brazilië sprak over integratie, Cuba en Venezuela richtten pijlen op de VS. Mexico liet een pragmatische stem horen, bouwde bruggen en stelde misstanden aan de kaak.

De uitkomst van deze vergadering valt nog te bezien. Op 29 september, wanneer het debat wordt afgesloten, zouden resoluties over Gaza, soevereiniteit in Oekraïne, klimaatafspraken en migratieovereenkomsten kunnen worden afgerond. De uitkomst zal uitwijzen of dit een nieuwe nederlaag voor het multilateralisme zal zijn of een nieuwe poging om het te redden.

Voorlopig scharen de NAVO-landen en de nauwste bondgenoten van de VS zich achter Trump, wat het idee versterkt dat militaire macht de oplossing is voor elke crisis. Mexico daarentegen staat op gelijke voet met een groot deel van Latijns-Amerika, verschillende Afrikaanse landen en Zuidoost-Azië, die nog steeds geloven in bemiddeling en internationaal recht. Trump belichaamt de kloof; Mexico, legaliteit en humanitaire betrokkenheid. De wereldkoers staat op het spel in deze botsing.

Facebook: Eduardo J Ruiz-Healy

Instagram: ruizhealy