Chili slaagt er niet in de populaire heek terug te winnen
Boten keren na uren op zee leeg of met weinig lading terug naar Valparaíso. "Vroeger was er genoeg", zegt Rodrigo Gallardo, een heekvisser, een van de meest geconsumeerde vissoorten in Chili en steeds schaarser, ondanks de inspanningen om de oceanen te beschermen.
De Zuid-Pacifische heek (Merluccius gayi), in de volksmond ook wel “pescada” genoemd, is de bron van inkomsten voor zo’n 4.000 vissers in Chili, een land met ruim 6.000 kilometer kustlijn en de tiende grootste vismacht.
Volgens het Instituto de Fomento Pesqueiro (IFOP) is de populatie van deze vis echter in twee decennia met 70% afgenomen.
Voordat Gallardo bij zonsopgang de zeilen hijst op zijn boot "Fata II", slaat hij een kruis. De sterke wind beroert het water tijdens een tocht van zeven zeemijl (13 km) vanaf de kust, op zoek naar heek.
Nadat hij de lange lijn (vislijn) met 2.000 sardines als aas heeft uitgeworpen en binnengehaald, vangt hij er slechts één.
Gallardo wijt dit aan jarenlange regelgeving die de industrie bevoordeelt, die gebruikmaakt van 'visnetten'. Volgens natuurbeschermingsorganisaties verwoest deze praktijk de oceanen en belemmert ze het herstel ervan, vooral voor tandvissen die in diep water worden gevangen.
Door de relatief lage prijs is het erg populair voor consumptie.
Sinds 2012 wordt de soort beschouwd als een ‘overgeëxploiteerde’ soort en sinds 2006 is er een gesloten seizoen (gecontroleerde of verboden activiteit) van kracht, maar alleen in september.
In 2013 heeft Chili zijn visserijwetgeving aangescherpt. Er werden wetenschappelijke criteria opgesteld om de jaarlijkse quota te bepalen op basis van het totale gewicht. Voor heek ligt de huidige limiet op 35.000 ton (vergeleken met 118.000 ton in 2001).
Chili heeft ook vooruitgang geboekt met de oprichting van beschermde zeegebieden, die meer dan 40% van het zeeoppervlak beslaan. Deze gebieden worden beschouwd als zeereservaten en parken, en vissen is slechts in een aantal ervan toegestaan.
Het land ondertekende het verdrag van de Verenigde Naties voor de bescherming van de volle zee, een van de centrale thema's van de VN-conferentie over oceanen, die van 9 tot 13 juni in Nice plaatsvond. Chili hoopt steun te krijgen om Valparaíso in het pact te promoten.
Dankzij dit beleid heeft Chili de horsmakreel, een van zijn belangrijkste exportproducten, waarvan de populatie drastisch was afgenomen en die weer 'gezond' is geworden, kunnen terugwinnen. Dit geldt ook voor de Patagonische tandvis, inktvis en zuidelijke sardines, maar niet voor de heek.
“Illegale visserij, overbevissing en klimaatverandering hebben ervoor gezorgd dat deze vis, die voor een lage prijs op het bord van alle Chilenen lag en een bestaansmiddel vormde voor duizenden vissers, steeds schaarser wordt”, legt Rodrigo Catalán, directeur natuurbehoud van het Wereld Natuur Fonds in Chili (WWF), uit.
In 2023 namen de autoriteiten 58 ton illegale heek in beslag, de op één na grootste inbeslagname na ansjovis.
Volgens de Nationale Visserijdienst biedt de grote consumptie van verse heek op de lokale markt en in kleine hoeveelheden ‘een voordeel aan illegale visserij’ en wordt de controle ervan bemoeilijkt.
Op milieugebied "heeft Chili al zichtbare gevolgen van klimaatverandering. Wat betreft heek zijn er al veranderingen in de verspreiding ervan waargenomen", legt Alicia Gallardo, onderzoeker aan de Universiteit van Chili, uit.
Om dat terug te winnen, “moeten we stoppen met de hoeveelheid die we nu vangen”, waarschuwt Liesbeth van der Meer, directeur van de NGO Oceana.
pa/dhr./jc/aa
IstoÉ
