Bumerang wyrzeźbiony z kła mamuta ujawnia złożoną symbolikę myślenia sprzed 42 000 lat.

Latem 1985 roku wydarzyło się coś niezwykłego. Zespół polskich badaczy rozpoczął wykopaliska w Jaskini Obłazowej, położonej w Karpatach Zachodnich, jedynym znanym stanowisku archeologicznym z wczesnego górnego paleolitu w Kotlinie Podhalańskiej (Polska). Niedługo po rozpoczęciu wykopalisk z ziemi zaczęły wyłaniać się artefakty. Wśród znalezisk znalazł się bumerang o długości 72 centymetrów wykonany z kła mamuta. Wstępne datowanie sugerowało, że ma 24 000 lat. Jednak nowa analiza wykazała, że ​​ten złożony artefakt może być znacznie starszy i w rzeczywistości ma 42 000 lat.

Nowe datowanie, opublikowane w środę w czasopiśmie PLOS ONE , jest autorstwa między innymi włoskiej naukowca, Sahry Talamo z Uniwersytetu Bolońskiego, eksperta od radiowęgla. Dla Talamo początkowa chronologia bumerangu nie zgadzała się i podejrzewała, że ​​coś musi być nie tak. „Chciałam dokładnie ustalić wiek tego wyjątkowego obiektu” – wyjaśniła EL PAÍS za pośrednictwem połączenia wideo. Dowody na najstarszy znany dotąd bumerang pochodzą sprzed 20 000 lat i pochodzą z Australii, gdzie najczęściej występują. „Znalezienie tak starego bumerangu w Polsce jest bardzo niezwykłe, dlatego kluczowe było ustalenie, kiedy został wykonany” – dodała.

To nie było proste zadanie. W rzeczywistości sam bumerang nie został przeanalizowany; jego wiek został raczej wywnioskowany na podstawie przedmiotów i kości znalezionych wokół niego. Talamo wyjaśnia strategię: „Kiedy po raz pierwszy zobaczyłam ten obiekt, wiedziałam, że nie należy go ponownie niszczyć, aby uzyskać kolejną próbkę. Byłoby to jak uszkodzenie Van Gogha lub Mona Lisy”. Naukowiec wiedział już, że artefakt został również zanieczyszczony klejem użytym do jego renowacji, więc tak jak stało się to za pierwszym razem, wyniki byłyby niewiarygodne. „Dlatego wybraliśmy inną strategię: datowanie kości zwierzęcych otaczających bumerang w tej samej warstwie osadu, w której został znaleziony, oprócz ponownej analizy znalezionego tam ludzkiego paliczka, przy użyciu nieinwazyjnych metod i nowych metod leczenia, które znacznie rozwinęły się w ostatnich latach”, zauważa.

Mitochondrialne DNA wyekstrahowane z tej falangi pomogło ustalić, że obiekt należał do Homo sapiens . Ta nowa pewność pomogła wzmocnić ideę, że współcześni ludzie w Europie Środkowej mieli już złożone myślenie symboliczne i technologiczne ponad 40 000 lat temu. „Nie wiemy dokładnie, do czego używali bumerangu, ale niektórzy eksperci sugerują użycie rytualne , biorąc pod uwagę, że był otoczony dużymi kamieniami, co było rzadkością w tym miejscu, i przedmiotami dekoracyjnymi, co jest dziwne” — podkreśla Talamo.

Mogła to być również broń. Środkowa część artefaktu nosi wyraźne ślady zużycia, co sugeruje bezpośrednią manipulację ręczną. Najlepiej byłoby, gdyby badacze zinterpretowali obiekt nie tylko jako narzędzie funkcjonalne, ale także jako artefakt pełen znaczenia. Jednak bumerang nie powraca. „Technicznie rzecz biorąc, powinniśmy nazwać go „bronią rzucaną”, ale w pierwotnym badaniu ( opublikowanym w Nature w 1987 r .) uznano go już za bumerang, opierając się na kryteriach jego kształtu” — mówi naukowiec. Poza tym „najbardziej fascynującą częścią” dla Talamo jest fakt, że obiekt „mówi o wyrafinowanym zachowaniu” jego twórców, ponieważ kość słoniowa została wyrzeźbiona z umiejętnością praktycznie niespotykaną w tamtych czasach.

Rozwijająca się metoda

„Chciałabym dodać jeszcze jeden komentarz” – mówi Talamo pod koniec wywiadu. Dodaje: „Chciałabym podkreślić, że datowanie radiowęglowe nie jest metodą statyczną; stale ewoluuje”. Ekspert nie odnosi się do samej techniki, ale raczej do metod stosowanych w celu zminimalizowania uszkodzeń cennych obiektów. Datowanie radiowęglowe działa jak niewidzialny zegar, który mierzy czas w każdej materii organicznej, od kawałka drewna po kość lub nasiono. Wszystkie żywe istoty gromadzą węgiel-14 (C-14), radioaktywny izotop, który zaczyna się rozpadać, gdy tylko umierają. Mierząc, ile C-14 pozostaje w materiale, naukowcy mogą porównać dane i obliczyć jego wiek, czasami z dokładnością zaledwie do dziesięcioleci.

Jednak aby uzyskać szacunkową datę , należy pobrać próbkę fizyczną z oryginalnego materiału, co wiąże się z częściowym zniszczeniem badanego obiektu. Jednak „dziś zamiast używać gramów próbki, wystarczą miligramy. Ujmijmy to tak: jeśli wcześniej do datowania okazu potrzebny był cały palec, teraz wystarczy paznokieć” – wyjaśnia badacz.

Ważne jest, aby zachować materiały takie jak bumerang w stanie niezmienionym, ponieważ w przyszłości można będzie opracować dokładniejsze technologie, które nie będą wymagały zmiany oryginalnych obiektów. „ Pozwoli nam to lepiej odpowiedzieć na kluczowe pytania dotyczące naszej ewolucji: Kiedy się tu znaleźliśmy? Kiedy zaczęliśmy tworzyć takie obiekty? I dlaczego?” – podsumowuje naukowiec.