Biohacking met voeding: hoe zit dat en heeft het zin?

Een matcha-latte met L-theanine om je beter te kunnen concentreren, een supplement met paddenstoelenextract om stress te verminderen. Voor steeds meer jonge mensen is voeding niet alleen brandstof, maar een manier om hun lichaam en geest te ‘optimaliseren’. Deze trend, bekend als biohacking met voeding, wordt steeds populairder, vooral onder generatie Z. Wat is biohacking precies? En wat zijn de risico’s? Metro spreekt met een voedingsexpert.

Biohacking is een verzamelterm voor strategieën waarmee mensen proberen hun lichaam en geest te verbeteren. Dat doen ze met behulp van data, routines en zelfs technologie. Biohacking begon ooit in de hightech hoek, met sensoren, extreme routines en zelfs implantaten, bijvoorbeeld onderhuidse chips. Nu verschuift de aandacht naar laagdrempelige middelen: voeding en supplementen.

Bij biohacking via voeding draait het om wat je eet, wanneer en welke stoffen je toevoegt, met als doel: een betere focus, stemming, energie en concentratie. Jongeren experimenteren bijvoorbeeld met intermittent fasting, waarbij ze hun eetmomenten beperken tot een kort tijdsvenster om hun energieniveaus stabieler te houden. Denk bijvoorbeeld aan enkel tussen 12.00 tot 20.00 uur iets eten.

Jongeren gebruiken daarbij stoffen als nootropics (supplementen die de concentratie of mentale prestaties zouden kunnen verhogen) en adaptogenen (plantaardige stoffen die het lichaam zouden kunnen helpen beter met stress om te gaan).

Er is zelfs een heuse biohacking community gebouwd rond dit fenomeen. Op de blog van Biohackers World wordt beschreven hoe een zogenoemd biohacking-dieet eruit kan zien. Vaak begint dat met gezondheidsanalyses, zoals bloedonderzoek of microbioomtesten, waarna voeding op de persoon zelf wordt afgestemd.

In hun voorbeeldmenu’s, die op de website te vinden zijn, staan vooral onbewerkte en voedzame producten centraal. Een voorbeeld is ‘bulletproof coffee’ met MCT-olie (een vet uit kokos, dat snel energie levert) en boter als ontbijt.

Wat ook op het menu staat, zijn eieren met avocado en spinazie, salades met kip of vis, en bloemkoolrijst als vervanger van koolhydraten. Bewerkt voedsel en suiker worden vermeden. Ook noemen ze het gebruik van paddenstoelen zoals Lion’s Mane, reishi en cordyceps, die volgens biohackers cognitieve functies of stressregulatie kunnen ondersteunen.

Platforms als TikTok en Instagram zorgen ervoor dat de trend steeds populairder wordt. Jongeren delen hun ochtendroutines en zogenoemde ‘stacks’, oftewel combinaties van stoffen voor maximale focus. Met hashtags als #biohacking, #brainfood en #nootropics bereiken ze miljoenen mensen.

Maar het blijft niet bij voeding als ‘biohack’. Koude douches en ijsbaden worden ingezet om de bloedsomloop te stimuleren, ontstekingen te verminderen en de concentratie te vergroten. De methode is mede bekend geworden door de ‘Wim Hof’-aanpak.

Om de effecten te meten, gebruiken biohackers soms ook apparatuur, bijvoorbeeld glucosesensoren. Die meten continu de bloedsuikerspiegel en geven via een app realtime feedback over hoe voeding en leefstijl hun energie beïnvloeden. Dat is oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met diabetes, maar steeds vaker worden ze door gezonde gebruikers ingezet.

Voor sommige combinaties, zoals L-theanine met cafeïne, is er wetenschappelijk bewijs dat ze de aandacht kunnen verbeteren en nervositeit kunnen verminderen. Maar voor veel andere populaire stoffen, zoals adaptogenen en commerciële nootropic-mengsels, is het bewijs minder overtuigend. Reviews in Frontiers in Nutrition en Pharmacological Research benadrukken dat er meer onderzoek nodig is naar veiligheid, dosering en effectiviteit.

De markt voor dit soort producten groeit ondertussen snel. Volgens Grand View Research was de wereldwijde nootropics-markt in 2022 goed voor 13,5 miljard dollar en zal die naar verwachting verdubbelen tegen 2030.

‘Natuurlijk’ betekent niet automatisch dat het ook veilig is. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarschuwde in 2024 meermaals voor supplementen met te hoge concentraties of onduidelijke etiketten. Sommige stoffen kunnen interacties hebben met medicijnen of bijwerkingen veroorzaken. Ook is de kwaliteit van supplementen niet altijd gecontroleerd, waardoor de werkzame hoeveelheid sterk kan variëren. Bovendien kan te veel supplementen slikken juist schadelijk zijn.

Martine van Haperen, expert Voeding en Gezondheid bij ProVeg Nederland, sluit zich daarbij aan. „Veel van zulke ‘hacks’ met voeding en supplementen zijn niet wetenschappelijk bewezen. Voor sommige zijn zelfs aanwijzingen dat ze schadelijk kunnen zijn”, vertelt ze tegen Metro.

Bulletproof koffie met boter is bijvoorbeeld helemaal niet zo gezond, omdat er veel verzadigd vet in zit, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Van Haperen: „Supplementen kosten vaak veel geld zonder aantoonbaar nut. Bovendien is er weinig controle op, waardoor je stoffen binnen kunt krijgen die niet goed voor je zijn.”

Gezond eten hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn, volgen Van Haperen. „Eet niet te veel vlees en lekker veel groente, fruit, volkoren graanproducten, peulvruchten en noten. Dan heb je 99 procent van de gezondheidswinst al binnen.”